ქართველ კაცს ამდენი პროგრამა, პარტია, ლოზუნგი, ან პენდლტონის “სახელმწიფოს სამსახურის კანონი” რაში სჭირდება, როდესაც ზეცამდე ამაღლებულმა, ქალამნებიანმა, მამაკაცური მარჯვენით, შავით თეთრზე დაგვიტოვა: “მადლობა შენდა დამბადებელო, ჩემიდან შეჰქმენ ისეთი გუნდა, როგორიც ამ დღეს საჭირო არი, სამშობლოს წყლულებს როგორიც უნდა, ეკლებზე ვწევარ არაფერს ვიმჩნევ, მაინც ღმერთს ვმადლობ _ ეშმაკს შეშურდა!” ჩვენი ტრაგედია სწორედ ის არის, რომ ჩვენს დროში ჩვეულებრივ მოკვდავს ვაჟას, სოკრატეს . . შემოქმედების გასააზრებლად, ბეთჰოვენის მეცხრე სიმფონიის მოსასმენად იარაღით იძულება სჭირდება. რათა მრავალი ეზიაროს ამ ჭეშმარიტების წვდომის უდიდეს ბედნიერებას, ქვედა საფეხური _ ინტელექტი აუცილებელია! “მე შორს იმიტომ ვიხედები, რომ გიგანტების მხრებზე ვდგავარ” _ თამამად გამოტყდა აიზეკ ნიუტონი. ჩვენ სწორედ ეს გვაკლია _ შორსმჭვრეტელობა, რის გამოც გაუცნობიერებელ ქმედებამდე დავედით. შედეგი კი საკუთარ სულსა და სხეულზე ვიგრძენით. მართლაც, დავუკვირდეთ, უმრავლესობას ნორმალური, ადამიანური ცხოვრება გვსურს, ცივილური საზოგადოებისა და სახელმწიფოს შექმნაზე ვოცნებობთ, შედეგი კი ყველასთვის ნათელია. გამოდის, რომ ჩვენთვის საოცნებო საზოგადოების შექმნა თითოეული ჩვენგანის ნება-სურვილზე არ არის დამოკიდებული. ვცდილობთ გაერთიანებას, ვიკრიბებით, ვქმნით პარტიებს, სამთავრობო თუ არასამთავრობო ორგანიზაციებს, საშველი მაინც არ არის. გონებამახვილ ადამიანს უჩნდება უმთავრესი კითხვა: თუ “მე”-სა და “ჩვენ”-ის სურვილით შედეგს ვერ ვაღწევთ, მაშ რა არის ის “მესამე”, რაც ღირსეულ ცხოვრებასთან მიგვიყვანს. აი, ეს მოითხოვს გაცილებით მეტ ჩაფიქრებას, ჩაღრმავებას, თვითკრიტიკას. ბავშვური გულუბრყვილობაა ვიფიქროთ, რომ ყველაფერი თავისთავად გამოსწორდება.