arcivi9

იმიტომ რომ ეგეთი შურისძიების მაგალითი საქართველოს უახლოეს წარსულში არა გვაქვს და ძალიან კარგი იქნებოდა ვინმეს (ან პატიმარს ან მის რომელიმე გულშემატკივარს) რომელიმე ამათგანი გაეგორებინა!

იმედია მაგ წიგნის დამწერ იდიოტს აუკრძალავენ წიგნების გამოცემას. მაგრამ ვფიქრობ რომ ესეც მისახედია: http://www.myvideo.ge/?video_id=1367167

ეგეთი რამეც არსებობს?

ხომ ვერ მეტყვით ზუსტად რომელ სახელმძღვანელოებზეა საუბარი და მაგეებით ისევ ასწავლიან თუ არა?

გამარჯობა ფორუმ.გე-ზე პმ მოგწერე და იქნებ ნახო?

საინტერესო თემაა და იქნებ ვინმემ მითხრას: რომელია დღესდღეისობით ყველაზე მტკიცე და მსუბუქი მასალა ერთდროულად? აი ვთქვათ მინდა დავამზადო ძალიან გრძელი ღერძი და ჰაერში ავწიო იგი. საამისოდ იგი უნდა იყოს რა შეიძლება მტკიცე და ავადროულად მსუბუქიც რომელია ასეთი?

მოკლედ მაგ ჟურნალში სტატიის განტავსებაზე ფულს ითხოვენ ერთ გვერდზე 15 ლარს რამე უფასო ჟურნალი არაა სადმე?

კარგი :bushti:

ერთხელ უნდა მიაწოდო და ესაა

მეტი აღარ ვიცი რა დავწერო. სამწუხაროდ ზუსტად არ ვიცი როგორ შეიძლება იმის გამოანგარიშება თუ რამდენ ენერგიას "დაიტევს" ზეგამტარი............

რაღაც ამდაგვარი მეც გავიფიქრე ადრე

ჩემი თემა უშუალოდ ლიფტს არ ეხება საკმაოდ ბევრი საწვავი დასჭირდება მაშინ ამ თანამგზავრის სხვადასხვა ორბიტებზე მოძრაობას ან ეგ ხელი უნდა იყოს ძალიან გრძელი ისე მაგ პროექტის ლინკს ვერ დადებდი აქ?

სწორია მაგრამ ჯერ ვერავინ ვნახე რომ ზუსტად მითხრას ამის გამოანგარიშება როგორ უნდა

ზეგამტარული ბომბი როგორც ცნობილია ჰოლანდიელმა მეცნიერმა კამერლინგ-ონესმა 1911 წელს აღმოაჩინა ზეგამტარობის მოვლენა რაც იმას ნიშნავს რომ ზედაბალ ტემპერატურებზე ბევრ ნივთიერებებში ელექტრული დენი მიედინება ყოველგვარი დანაკარგების გარეშე. ხოლო იმ ტემპერატურას რომლის ქვემოთაც ესა თუ ის ნივთიერება ხდება ზეგამტარი ჰქვია კრიტიკული ტემპერატურა. დღემდე არსებულ ნივთიერებებს შორის ყველაზე მაღალი ტემპერატურა აქვს ნიობიუმ-გერმანიუმის ქიმიურ შენაერთს და მისი კრიტიკული ტემპერატურაა 23 კელვინი:Nb3Ge (Tkr=23 K). როდესაც ჩვეულებრივ გამტარში (რკინაში მაგალითად) გადის დენი გამტარი ამ დროს თბება ხოლმე (ამის ყველაზე ცხადი მაგალითებია ელექტროქურის სპირალი (იგი რკინის სპეციალური შენადნობებისგან არის დამზადებული) და ვარვარების ნათურის ძაფი (აქ ვოლფრამი გამოიყენება)). ასე არ ხდება ზეგამტარში რადგან მისი წინააღმდეგობა ნულის ტოლია. ზეგამტარი ნივთიერების ტემპერატურის კრიტიკულზე მაღლა აწევის ან ელექტრული დენის მეტისმეტად გაძლიერების დროს (ცნობილია რომ ძლიერ დენს თან ახლავს ძლიერი მაგნიტური ველი რომელიც თვითონ სპობს ზეგამტარობას) ზეგამტარობა ირღვევა და ზეგამტარი გამოჰყოფს სითბოს-იგი თბება როგორც დენის ნებისმიერი არც ისე კარგად გამტარი ნივთიერება. თუკი მოვახერხებთ რომ გამოყოფილი სითბოს რაოდენობა იყოს დიდი და რაც მთავარია ეს სითბო გამოიყოს დროის მეტად მოკლე მონაკვეთში მაშინ შეიძლება მივიღოთ მძლავრი აფეთქება რომლის პრინციპული სიმძლავრე ალბათ არაფრით იქნება შეზღუდული…….. ნებისმიერი ბომბის აფეთქების დროს მნიშვნელოვანია ცხადია გამოყოფილი ენერგიის რაოდენობა მაგრამ უფრო მნიშვნელოვანია ის გარემოება თუ რამდენად სწრაფად გამოიყოფა ეს ენერგია. თვალსაჩინოებისათვის მოვიყვან შემდეგ მაგალითს: რომ ავიღოთ ერთი კილოგრამი ქვანახშირი და იგი დავწვათ ჩვენ მივიღებთ იმაზე რვაჯერ მეტ ენერგიას ვიდრე იგივე რაოდენობის, ანუ ერთი კილოგრამი მძლავრი ფეთქებადი ნივთიერების-ტრინიტროტოლუოლის (ტროტილის) აფეთქების შედეგად. აქედან გამომდინარეობს რომ ყველაზე მნიშვნელოვანია გამოყოფილი ენერგიის გამოყოფის სიჩქარე და არა მისი რაოდენობა. და მართლაც-(ბომბის) სიმძლავრე ესაა დროის ერთეულში შესრულებული სამუშაო და არა ენერგიის რაოდენობა, თუმცა რათქმაუნდა გამოყოფილი ენერგიის რაოდენობაც მეტად მნიშვნელოვანი ფაქტორია. ჩვენს შემთხვევაში საჭიროა რაც შეიძლება მძლავრი დენის გაშვება ისეთ ნივთიერებაში რომლის კრიტიკული ტემპერატურა ყველაზე მაღალია და ამავდროულად ზეგამტარი რაც შეიძლება დაბალ ტემპერატურამდე უნდა იყოს გაცივებული-საამისოდ შეგვიძლია ყველაზე ცივი სითხე-თხევადი ჰელიუმი გამოვიყენოთ. ამ პირობების დაცვით ჩვენ შეგვიძლია გამოსაყოფი ენერგიის რაოდენობა რაღაც ზღვრულ მაქსიმუმამდე ავიყვანოთ და ვიზრუნოთ მთავარზე-როგორ მივაღწიოთ იმას რომ ეს ენერგია გამოიყოს რაც შეიძლება სწრაფად. ჯერ განვიხილოთ ჩვეულებრივი ქიმიური ფეთქებადი ნივთიერებები და გავიხსენოთ როგორ ფეთქდებიან ისინი. აფეთქების გზა, ან უფრო ზუსტად თუ ვიტყვით ფეთქებად ნივთიერებაში აფეთქების გავრცელების საშუალება არსებითად ორია: 1. აფეთქება სითბოთი 2. აფეთქება დარტყმითი ტალღით უფრო მეცნიერულად მივუდგეთ საქმეს: როგორ ვრცელდება აფეთქება ფეთქებად ნივთიერებაში, მაგალითად, მგრგვინავ გაზში (ესაა წყალბადის ნარევი ჟანგბადთან)? როდესაც ფეთქებად ნივთიერებას ცეცხლს უკიდებენ, წარმოიშვება ადგილობრივი გახურება. რეაქცია მიმდინარეობს გახურებულ მოცულობაში. მაგრამ რეაქციის დროს გამოიყოფა სითბო, რომელიც სითბოს გადაცემის გზით გადადის ნარევის მეზობელ ფენებში, ეს სითბო საკმარისია იმისათვის, რომ მეზობელ ფენებშიც დაიწყოს რეაქცია. გამოყოფილი სითბოს ახალი რაოდენობა გადადის მგრგვინავი გაზის შემდგომ ფენებში და, ამგვარად, სითბოს გადაცემასთან დაკავშირებული სიჩქარით რეაქცია მთელ ნივთიერებაში გავრცელდება. ასეთი გადაცემის სიჩქარე 20-30 მ/წმ სიდიდის რიგისაა. რასაკვირველია, ეს ძალიან სწრაფი პროცესია. გაზით სავსე მეტრიანი მილი წამის ერთი მეოცედი ნაწილის განმავლობაში ფეთქდება, ე.ი. თითქმის მყისიერად, იმ დროს, როცა ხის ან ნახშირის ნაჭრების წვის სიჩქარე ზედაპირიდან და არა მოცულობის შიგნით წუთში სანტიმეტრებით იზომება, ე.ი. რამდენიმე ათასჯერ ნაკლებია. მიუხედავად ამისა ამ აფეთქებასაც შეიძლება ნელი ვუწოდოთ, რამდენადაც არსებობს სხვა აფეთქება, რომელიც რამდენიმე ასეულჯერ უფრო სწრაფია, ვიდრე აღწერილი. სწრაფ აფეთქებას დარტყმითი ტალღა იწვევს. თუ ნივთიერების რომელიმე ფენაში მკვეთრად იზრდება წნევა, მაშინ ამ ადგილიდან იწყება დარტყმითი ტალღის გავრცელება. როგორც ვიცით, დარტყმითი ტალღა იწვევს ტემპერატურის მნიშვნელოვან ნახტომს. მეზობელ ფენაში მისვლისას დარტყმითი ტალღა ზრდის მის ტემპერატურას. ტემპერატურის აწევა დასაბამს აძლევს აფეთქების რეაქციას, ხოლო აფეთქება იწვევს წნევის მატებას და ხელს უწყობს დარტყმით ტალღას, რომლის ინტენსივობა ამის გარეშე სწრაფად დაეცემოდა მისი გავრცელების მიხედვით. ამრიგად, დარტყმითი ტალღა იწვევს აფეთქებას, ხოლო აფეთქება თავის მხრივ ხელს უწყობს დარტყმით ტალღას. ჩვენ მიერ აღწერილ აფეთქებას დეტონაცია ეწოდება. რადგანაც დეტონაცია ნივთიერებაში დარტყმითი ტალღის სიჩქარით (1 კმ/წმ) ვრცელდება, ამიტომ იგი მართლაც “ნელ” აფეთქებაზე რამდენიმე ასეულჯერ უფრო სწრაფია. რომელი ნივთიერებები ფეთქდება “ნელა”, და რომელი “სწრაფად”? საკითხის ასე დასმა არ შეიძლება: ერთი და იგივე ნივთიერება სხვადასხვა პირობებში შეიძლება “ნელაც” აფეთქდეს და დეტონაციითაც, ზოგ შემთხვევაში კი “ნელი” აფეთქება დეტონაციაში გადავიდეს. ლ.ლანდაუ, ა.კიტაიგოროდსკი; “ფიზიკა ყველასათვის”, თბილისი, 1974 წელი, გვ. 425-427. ამ ორი გზის გამოყენება ფეთქებადი ნივთიერებებისათვის სხვადასხვა შედეგს იძლევა რაც რათქმაუნდა საკვირველი არაა, რადგან აქ მთავარია აფეთქების სიგნალის მატარებელი “სუბსტანცია” რა სისწრაფით მოძრაობს და რამდენად სწრაფად იძლევა სიგნალს აფეთქების შესახებ. რაც სწრაფად მოძრაობს სიგნალი მით სწრაფად ფეთქდება ფეთქებადი ნივთიერების მოლეკულები და შედეგიც მით მძლავრი გამოდის. ანუ ჩვენს შემთხვევაში მთავარია ზეგამტარობის რაც შეიძლება სწრაფად “მოხსნა” და არსებული ტემპერატურის კრიტიკულ ტემპერატურაზე მაღლა რაც შეიძლება სწრაფად და ერთდროულად აწევა, უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ-მნიშვნელოვანია რომ ზეგამტარობა რაც შეიძლება სწრაფად მოიხსნას ყველგან, ანუ ზეგამტარობის თვისების მქონე ნივთიერების ყველა წერტილში. საფიქრებელია რომ ტემპერატურის აწევა კრიტიკულზე ოდნავ მაღლაც კი საკმარისი იქნება რადგან ცდებით დადგენილია რომ კრიტიკულ ტემპერატურაზე დაბლა ამა თუ იმ ნივთიერების წინააღმდეგობის უნარი ნახტომისებურად ეცემა თითქმის ნულამდე. (ასე რომ არ ყოფილიყო მაშინ საჭირო გახდებოდა ბომბის ზეგამტარული ნივთიერების საკმაოდ მაღალ ტემპერატურამდე მეყსეულად გაცხელება რაც ამოცანას გაართულებდა). ამის მიღწევა შეიძლება მრავალი სხვადასხვა გზით; მაგალითად შეგვიძლია ზეგამტარული ბომბის გვერდით მოთავსებული იყოს ჩვეულებრივი ბომბი რომლის აფეთქება მოსპობდა ზეგამტარობას, შეგვიძლია თხევად ჰელიუმში მოთავსებულ წრედში დამატებით შევიყვანოთ დენი და ამგვარად გაზრდილი დენი თვითონ მოხსნიდა ზეგამტარობას. შეგვიძლია აგრეთვე ამისათვის გამოვიყენოთ სინათლე, უფრო სწორად კი მისი უძლიერესი და მიმართული წყაროები-ლაზერები. მე ასე წარმომიდგენია ამ ბომბის პრინციპული სქემა: მის შუაგულში იქნება ზეგამტარული ნივთიერებისგან დამზადებული შეკრული წრედი რომელშიც იმოძრავებს არამილევადი დენი. წრედი მოთავსებული იქნება თხევად ჰელიუმში რომელიც თავის მხრივ მოთავსებული იქნება ერთი მხრიდან გამჭვირვალე კონტეინერში. აუცილებელ პირობად მიმაჩნია ამ კონტეინერის გამუდმებით ძალიან დაბალ ტემპერატურაზე ყოფნა (საფიქრებელია რომ ეს გარემოება ზეგამტარულ ბომბს არაპრაქტიკულს გახდის რადგან იგი განუწყვეტელი ელექტროენერგიის ხარჯს მოითხოვს მაგრამ სხვა გზა არა გვაქვს). ბომბი ამოქმედდება ლაზერის მეტად მძლავრი და ხანმოკლე იმპულსის თხევადი ჰელიუმის და კედლის გამჭვირვალე გარემოში გასვლის შედეგად როცა ეს ძლავრი იმპულსი მეყსეულად (ეს პირობით ცნებაა და ჩემი აზრით გადამწყვეტი-ჩვენი ამოცანაა ეს რაც შეიძლება სწრაფად მოხდეს) გაზრდის წრედის ტემპერატურას კრიტიკულზე მაღლა, მოხსნის ზეგამტარობას და ელექტროენერგიას დროის უმცირეს მონაკვეთში გამოუშვებს სითბოს სახით რასაც გარეგნულად აფეთქების სახე ექნება. ეს კარგად ჩანს ამ სქემაზე: http://img39.imageshack.us/img39/9696/sqema.png მე ვფიქრობ რომ შეიძლება ზეგამტარობა “მოიხსნას” აგრეთვე უაღრესად მძლავრი მაგნიტური ველის მყისიერად ჩართვით. როგორც ცნობილია მლავრი მაგნიტური ველი თვითონვე სპობს ზეგამტარობას და ეს სწორედ ისაა რაც ჩვენ გვჭირდება. თან ლაზერთან შედარებით მაგნიტური ველის გამოყენებას ის უპირატესობა აქვს რომ როცა ლაზერი ჩაირთვება გარკვეული დრო მოუნდება მის ამოქმედებას (თუნდაც ძალიან მცირე), გარკვეული რაოდენობის ენერგია დაიხარჯება თხევადი ჰელიუმის გათბობაზე (ლაზერის სხივმა ხომ ჯერ მასში უნდა გაიაროს ვიდრე ზეგამტარამდე მიაღწევს). მაგნიტურ ველთან დაკავშირებით ვფიქრობ რომ ეს პრობლემა არ იქნება. ამასთან, უნდა ითქვას ისიც რომ ელექტრომაგნიტი (რომლის მოვალეობაცაა სწორედ მძლავრი მაგნიტური ველის წარმოქმნა) კონსტრუქციულად უფრო მარტივი და მოსახერხებელი მოწყობილობაა ვიდრე ლაზერები-სინათლის კვანტურ გენერატორები. რაც შეეხება ელექტროენერგიის წყაროს ლაზერისათვის ან ელექტრომაგნიტებისათვის, აქ მისწრებაა კონდენსატორები, მათ შეუძლიათ დიდი ენერგიის მოცემა დროის უმცირეს მონაკვეთში (ეს სწორედ ისაა რაც ჩვენ გვჭირდება). მე მგონი არაა მნიშვნელოვანი კონდენსატორი ერთბაშად მოგვცემს ენერგიას და მაშასადამე ელექტრომაგნიტის მიერ წარმოშობილი მაგნიტური ველის დაძაბულობა ერთბაშად გაიზრდება (ეს მაინც აშკარად უფრო სასურველია) თუ შედარებით ნელა. თვით იმ შემთხვევაშიც კი ვთქვათ კონდენსატორმა ენერგია შედარებით ნელა რომ მოგვცეს და მაგნიტური ველის დაძაბულობა შედარებით ნელა რომ გაიზარდოს ზეგამტარობა მაინც რაღაც ერთ მომენტში მოიხსნება ყველგან (ამის თაობაზე ჩვენ უკვე ვთქვით თუ რატომაა ზეგამტარობის ყველგან ერთად მოხსნა საჭირო) რადგან როგორც ვთქვით ზეგამტარის ტემპერატურის კრიტიკულზე ქვემოთ დაწევისას მისი წინაღობა ერთბაშად ნახტომისებურად ეცემა პრაქტიკულად ნულამდე. ბუნებრივია რომ ზეგამტარობის დარღვევისას მისი წინაღობა სწორედ ასევე ერთბაშად ნახტომისებურად გაიზრდება და სითბოც გამოიყოფა რასაც აფეთქების სახე ექნება გარეგნულად. სწორედ ეს ერთი მომენტი უნდა იქნეს მიღწეული ზეგამტარი ნივთიერების ყველა წერტილში. რაც შეეხება კონდენსატორის მიერ დაგროვილ ენერგიას, იგი განისაზღვრება კონდენსატორების ფირფიტების მოცულობით, ასე რომ ვფიქრობ საჭირო რაოდენობის დაგროვება და მისი სწრაფად გაცემა პრობლემა არ იქნება. აქ ერთი რამეც უნდა ითქვას: ზეგამტარობის მოხსნისას (ვთქვათ ლაზერის მძლავრი იმპულსით რომელიც ზეგამტარს მოხვედრისთანავე გაათბობს რაზეც ზემოთ იყო ლაპარაკი) რასაკვირველია სრულიად აუცილებელია ზეგამტარი ნივთიერების ტემპერატურის სულ ცოტა კრიტიკულზე მაღლა აწევა, თუმცა პრაქტიკული თვალსაზრისით კიდევ უკეთესი იქნებოდა თუკი მოხერხდებოდა ამ ტემპერატურის კიდევ უფრო მაღლა აწევა რადგან მაღალ ტემპერატურაზე წინაღობა მეტია და მაშასადამე გამოყოფილი სითბოს/ენერგიის რაოდენობაც მეტი იქნებოდა, სწორედ ამიტომ საფიქრებელია, რომ ზეგამტარობის მოსახსნელად ლაზერების გამოყენება ამ მიზეზით უფრო უკეთესი იქნებოდა ვიდრე ელექტრომაგნიტის და მის მიერ წარმოშობილი მაგნიტური ველის. სხვათაშორის, ზეგამტარული ბომბი ბირთვულ ბომბთან შედარებით ეკოლოგიურად სუფთა იქნება რადგან მისი აფეთქების დროს არ წარმოიქმნება სიცოცხლისათვის საშიში რადიოქტიური ნივთიერებები. აფეთქების პროდუქები იქნებიან იგივე ქიმიური შემადგენლობისა რაც საწყისი ნივთიერებები-ჰელიუმი, ზეგამტარის და ბომბის სხვა ნაწილების ნივთიერები და ა.შ. რა სფეროში შეიძლება ზეგამტარული ბომბი იქნეს გამოყენებული? სამხედრო საქმეში მისი გამოყენება შესაძლებელი იქნება არსებითად მხოლოდ იმ შემთხვევაში თუკი იგი იქნება გაბარიტებით შედარებით პატარა და ტრანსპორტირებადი და აგრეთვე-თუკი იგი არ იქნება იმდენად ფაქიზი და მგრძნობიარე რომ ტრანსპორტირების შემთხვევაში (მაგალითად ბალისტიკური რაკეტის შემთხვევაში როდესაც სტარტის დროს გადატვირთვა ძალიან დიდია) მისი უნებლიე დეტონაცია მოხდეს. ეს საკითხი შეიძლება გაირკვეს მხოლოდ ზეგამტარული ბომბის აგების შემდეგ. ზეგამტარული ბომბს კიდევ ერთი აშკარა ნაკლი ექნება-მისთვის აბსოლუტურად საჭირო იქნება დენის მუდმივი წყარო რადგან აუცილებელია მასში ზეგამტარისათვის ზედაბალი ტემპერატურის განუწყვეტლივ შენარჩუნება. თუკი გამოირკვევა რომ ზეგამტარული ბომბი ტრანსპორტირებისათვის მოუხერხებელია ზემოთხსენებული ორი მიზეზის გამო, მაშინ იგი გამოყენებულ უნდა იქნეს სხვა მიზნებისათვის. ასეთი შეიძლება იყოს მეტად მძლავრი ნაღმების აგება რომელთაც თავისუფლად შეეძლებათ დიდი რაოდენობით მტრის ცოცხალი ძალის და ტექნიკის განადგურება რაიმე გარკვეულ ადგილას რომელიც ზემოთხსენებული ბომბით იქნება დანაღმული. შესაძლებელია აგრეთვე გიგანტური სამთო-საინჟინრო აფეთქების შესრულება. რაც შეეხება მთავარ საკითხს-რამდენი ენერგიის “შენახვა” შეუძლია ზეგამტარს და შესაბამისად რა რაოდენობის ენერგია გამოთავისუფლდება ამ ბომბის აფეთქების შემთხვევაში და რა სიმძლავრის იქნება საბოლოოდ ასეთი ბომბი-ეს საკითხი სამწუხაროდ გამოურკვეველი დარჩა ჩემს მიერ. ბოლო რამდენიმე კვირაა სხვადასხვა სამეცნიერო ფორუმებზე დავსვი საკითხი თუ რა ენერგიის “შენახვა” შეეძლებოდა ზეგამტარს მაგრამ ჩემთვის როგორც არაფიზიკოსისათვის საკმაოდ რთული ფორმულები და გაუგებარი ტერმინები დამისახელეს, რომლებიც ჩემგან შორს არიან. ზოგან კი ის მითხრეს რომ ამის განსაზღვრა საერთოდ შეუძლებელია. სურვილის შემთხვევაში ფიზიკის კარგად მცოდნეს საკმაოდ იოლად შეუძლია გამოიანგარიშოს რა რაოდენობის ენერგიის “შენახვა” შეუძლია ზეგამტარს და შესაბამისად დაადგინოს საერთოდ რა პერსპექტივა ექნება ასეთ ფეთქებად მოწყობილობას…..... http://img213.imageshack.us/img213/4305/zegamtari.png

ჭანო სულ მაინტერესებდა აი რა: ინგლისურად იწერება ასე-Light amplification by stimulated emission of radiation ან შემოკლებით-LASER. საიდან მოვიდა ქართულში ლაზერი? ინგლისურში არის s და ქართულშიც ასე არ უნდა იყოს და "ლასერ"-ს არ უნდა ვამბობდეთ?

Private Nodari თუ პარაშუტი გექნება არ დაასკდები...............

დიდი სიამოვნებით გავრისკავდი და ვიფრენდი დედამიწის ირგვლივ

შემოუფრინეს უკვე?

შენ კი კარგად გაქვს დამუშავებული და მე ჯერ მაქამდეც არ მიმიღწევია

მოკლედ უკვე აღარც კი ვიცი რამდენ ადამიანს ვკითხე ბლოგების შესახებ და მგონი ყველას ეზარება ჩემთვის ამის ახსნა :viking: მოკლედ რა ხდება. ფორუმზე დავდე ჩემი ტექნიკური იდები და მირჩიეს რომ ჯობია ბლოგი გააკეთოო და იქ დადო ყველა ერთადო. რჩევა ჭკუაში დამიჯდა. ვიფიქრე რომ ორ ბლოგს გავაკეთებ-ქართულად და ინგლისურად. მაგრამ როგორც აღმოვაჩინე საერთოდ ბლოგებში გაწევრიანება წუთის საქმეა, ხოლო აი შესაფერისი დიზიანის აწყობა კი მგონი მთელი მეცნიერებაა რაშიც მე აწი უნდა გავერკვიო. კერძოდ-აი აქ როგორ და საიდან უნდა შევარჩიო კარგი დიზაინი რომ ჩემს ბლოგში ბევრ ადამიანს მოუნდეს შემოსვლა? http://i053.radikal.ru/1002/91/1f2ddfdbd8c5.jpg

მგონი ტექნიკურად უფრო რთული იქნება :sorry: ჭანო კი, მაგრამ სხვა რა გზაა?

[b]MR:RAZIEL[/b] [quote name='RAZIEL' post='176793' date='20th January 2010 - 03:35 PM']ნეტა პრაქტიკულად ვინმე გადარჩება ცოცხალი?[/quote] რატომაც არა

განძი ასტეროიდიდან სამთო-სამაღაროე სამუშაოები კაცობრიობის დასაბამიდან მისი სამეურნეო სიძლიერის საფუძველი იყო და ამ საქმით ყოველთვის “მიწიერი” მემაღაროელები იყვნენ დაკავებულნი. მაგრამ კოსმოსის სწრაფმა ათვისებამ უკანასკნელ ხანებში ბევრ ყოვლად მიწიერ პროფესიას უკვე კოსმოსშიც მოუნახა ადგილი და სავარაუდოა რომ მაღაროელებისაც მალე იგივე შეეხება. რასაკვირველია საამისოდ ჯერ უნდა მოიძებნოს სასარგებლო წიაღისეულით მდიდარი ციური სხეული, ასეთი კი უპირველეს ყოვლისა მთვარეა რომლის ზედაპირზე, კერძოდ რეგოლითში დიდი რაოდენობით არის დაზვერილი ჰელიუმ-3 მარაგი რომელიც მომავლის თერმობირთვულ საწვავად არის მიჩნეული. სხვა ციური სხეულები რომლიდანაც ჩვენ მომავალში შეგვიძლია სასარგებლო წიაღისეული მოვიპოვოთ ესაა ასტეროიდები. რაკი მზის სისტემაში ციურ სხეულებს საერთოდ ზოგადი წარმოშობა აქვთ, ასტეროიდებშიც ისევე შეგვიძლია მოვიძიოთ დიდი რაოდენობით მეტალური და არამეტალური სასარგებლო წიაღისეული როგორც დედამიწაზე ან მთვარეზე. ყოველ შემთხვევაში ასტეროიდ ეროსის (433 Eros) გამოკვლევებმა აშშ კოსმოსურ ხომალდის NEAR Shoemaker მიერ დაადასტურა ეს მოსაზრება იმით რომ აჩვენა ამ ასტეროიდში დიდი რაოდენობით სხვადასხვა მეტალის არსებობა (დაწვრილებით იხილეთ აქ). ჯერჯერობით ამ მეტალების მოპოვება შეუძლებელია რადგან ახლანდელი ტექნოლოგიები ამის საშუალებას არ იძლევიან მაგრამ უახლოეს მომავალში ეს შესაძლებელი იქნება და ეს უეჭველად მრავალი სხვადასხვა პრინციპული გზით შეიძლება გაკეთდეს და ერთ-ერთი ასეთი საშუალება ეფუძნება კოსმოსური ლიფტის გამოყენებას. კოსმოსური ლიფტი ეს იქნება მეტად მაღალი და შვეული სტრუქტურა რომლის ცენტრალური ნაწილი უნდა იყოს განსაკუთრებით მტკიცე და მოქნილი მასალისგან დამზადებული წვრილი ბაგირი რომლის ერთი ბოლო მიმაგრებული იქნება დედამიწაზე ეკვატორზე არსებულ საბაზისო სადგურზე, ხოლო მეორე კოსმოსში რამდენიმე ათეული ათასი კილომეტრ სიმაღლეზე არსებულ საპირწონეზე. ცენტრიდანული ძალის გამო მთელი ეს სტრუქტურა იქნება დაჭიმულ მდგომარეობაში. მოსალოდნელია რომ კოსმოსური ლიფტი კოსმოსურ სივრცეში ტვირთების გატანის იაფი და მასობრივი საშუალება იქნება. ზოგიერთი შეფასების თანახმად ტვირთის კოსმოსში გატანა აღნიშნული გზით დაახლოებით ასჯერ იაფი ეღირება ვიდრე დღევანდელი რაკეტა-მატარებლებით. ეს მეტად მნიშვნელოვანი გარემოება ითამაშებს გადამწყვეტ როლს კოსმოსურ სამთო-სამაღაროე სამუშაოებში. ზოგადად, სხვა ციური სხეულებიდან სასარგებლო წიაღისეულის მოსატანად დედამიწაზე შეიძლება იყოს მხოლოდ ორი გზა. პირველის თანახმად უნდა მოეწყოს პირდაპირი საფრენი რეისები ამ ციური სხეულიდან დედამიწამდე უპილოტო სატვირთო ხომალდებით. მეორის თანახმად, ჯერ ეს ციური სხეული უნდა იქნეს მოტანილი დედამიწასთან ახლოს და მხოლოდ ამის შემდეგ უნდა მოვიპოვოთ მისგან სასარგებლო წიაღისეული და ჩამოვიტანოთ დედამიწაზე. რათქმაუნდა ორივე გზას აქვს დადებითი და უარყოფითი მხარეები და ორივე საშუალება იქნება გამოყენებული მომავლის კოსმოსურ სამთო-სამაღაროე სამუშაოებში. მაგალითად მთვარის შემთხვევაში უეჭველად პირველი გზა უნდა იქნეს გამოყენებული რადგან მთვარე ახლოსაა დედამიწასთან (კოსმოსური მასშტაბებით), იოლი იქნება მასზე მემაღაროე კოსმონავტების გადასხმა, სხვადასხვა მოწყობილობების მიტანა და ა.შ. ამასთან, მთვარეს დედამიწასთან ახლოს ნამდვილად ვერ მოვიტანთ რადგან ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ ეს მძლავრ მოქცევით ტალღებს გამოიწვევდა მსოფლიო ოკეანეში რაც უკიდურესად არასასურველი იქნებოდა. რაც შეეხება ასტეროიდებს, აქ სხვაგვარი ვითარებაა. მათი უმრავლესობა განლაგებულია მარსსა და იუპიტერს შორის ორბიტებზე, ანუ საკმაოდ შორს დედამიწისგან. საშუალო მანძილი დედამიწიდან ასტეროიდების სარტყელამდე შეადგენს დაახლოებით 417 მლნ კილომეტრს, მაშასადამე ათასჯერ მეტს ვიდრე მთვარემდე. ბუნებრივია, რომ ეს გარემოება მეტისმეტად გაართულებს ასე შორს მდებარე ასტეროიდზე მყოფი მემაღაროე კოსმონავტების მომარაგებას ყოველივე აუცილებელით (ჩვენ არ უნდა დაგვავიწყდეს ის მნიშვნელოვანი გარემოება რომ ნებისმიერი ასტეროიდიდან სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვება წლების განმავლობაში გაგრძელდება და ეს არ იქნება ერთჯერადი აქცია), ძნელი იქნებოდა აგრეთვე საფრთხის შემთხვევაში მათი დაბრუნება დედამიწაზე და ა.შ. რა არის იმისათვის საჭირო რომ ასტეროიდი დედამიწასთან ახლოს მოვიტანოთ? სად უნდა მოთავსდეს იგი? მისგან მოპოვებული სასარგებლო წიაღისეული დედამიწაზე როგორ უნდა ჩამოვიტანოთ? ზემოთხსენებული კოსმოსური ლიფტი როგორც ვთქვით კოსმოსში ტვირთის იაფად გატანის საშუალებას მოგვცემს და ბუნებრივია რომ კოსმოსიდან ტვირთის დედამიწაზე ჩამოტანაც ასევე მეტად იაფი იქნება. მაგრამ რაკი კოსმოსური ლიფტი ეს იქნება შვეული და მაღალი სტრუქტურა უძრავად მყოფი დედამიწის ზედაპირის მიმართ, ბუნებრივია რომ ასტეროიდიც უძრავი უნდა იყოს დედამიწის და შესაბამისად კოსმოსური ლიფტის მიმართ თორემ სხვაგვარად მეტად ძნელი იქნება ტვირთის ასტეროიდიდან კოსმოსური ლიფტის კაბელამდე მიტანა და შემდგომ მისი დედამიწაზე ჩამოტანა და პირიქით. რასაკვირველია ასტეროიდი არ შეიძლება ფიზიკურად მიუმაგრდეს კოსმოსური ლიფტის კაბელს ან მის რომელიმე ნაწილს, მაშასადამე იგი (ასტეროიდი) მოთავსებულ უნდა იქნეს გეოსტაციონარულ ორბიტაზე კოსმოსური ლიფტის მახლობლად და ამგვარად იგი კოსმოსური ლიფტის კაბელის და შესაბამისად დედამიწის ზედაპირის მიმართ უძრავი იქნება. რაიმე კერძო ობიექტის მოსათავსებლად სრულიად გარკვეულ ორბიტაზე მეტად მაღალი სიზუსტეა საჭირო. საამისოდ ნებისმიერ თანამგზავრს აქვს მისი საკუთარი ძრავები რომლებიც გამოიყენება თანამგზავრის სივრცეში მდგომარეობის შესასწორებლად ან თანამგზავრის სხვა ორბიტაზე გადასაყვანად. რაც შეეხება ასტეროიდს, მის წასანაცვლებლად მისი მოცემული ორბიტიდან და დედამიწის ირგვლივ ორბიტაზე მოსათავსებლად ასევე ძრავები იქნება საჭირო. რათქმაუნდა ასტეროიდის დიდი მასის გამო აუცილებელია იქნება უკიდურესად მძლავრი ძრავები (როგორც მაღალი წევით, ასევე მაღალი კუთრი იმპულსით) მაგრამ ასეთი ძრავების შექმნა ტექნიკის და მომავლის საქმეა, ჩვენ ახლა მხოლოდ თეორიულ გზას ვაჩვენებთ მინერალების მოსაპოვებლად ასტეროიდიდან. სხვათაშორის, კოსმოსური ლიფტის ზოგიერთი კონცეფცია გულისხმობს საპირწონედ სწორედ ასტეროიდების, მაგალითად ეროსის (433 Eros) გამოყენებას. ასეთ შემთხვევაში საპირწონის მასა კოსმოსური ლიფტის კაბელის მასის ტოილ უნდა იყოს. რაკი კოსმოსური ლიფტი ჯერ აგებული არაა ბუნებრივია რომ მისი კაბელის ზუსტი მასაც ცნობილი არაა, მაგრამ სავარაუდოდ იგი არ გადააჭარბებს ათას ტონას, საპირწონის მასაც ბუნებრივია იგივე უნდა იყოს. ათასტონიანი ასტეროიდ კოსმოსში უეჭველად იარსებებს მაგრამ ეს მასა ციური სხეულებისათვის მეტად ცოტაა და ასეთი ასტეროიდი მეტად პატარა იქნება რომ მისი აღმოჩენა შეგვეძლოს. ამასთან, რაკი ასტეროიდი უნდა მიუმაგრდეს კოსმოსური ლიფტის კაბელს, მან (ასტეროიდმა) არ უნდა იტრიალოს საკუთარი ღერძის გარშემო. მაგრამ რაკი ციური სხეულები საერთოდ ტრიალებენ, მათ შორის ასტეროიდებიც (ასევე ეროსიც) ამ ტრიალის შესაჩერებლად უზარმაზარი ენერგია იქნებოდა საჭირო რომლის უაზროდ გაფლანგვა არაა აუცილებელი. ამ მიზეზის გამო და აგრეთვე იმის გამო რომ კოსმოსური ლიფტის მასიდან გამომდინარე მისი საპირწონე უნდა იყოს სრულიად განსაზღვრული მასის მქონე ასტეროიდი ვფიქრობ რომ საპირწონე ამ შემთხვევაში ისევ ხელოვნური ობიექტი უნდა იყოს, ხოლო თავად ასტეროიდი (ეროსი თუ რომელიმე სხვა) უნდა იქნეს მოთავსებული აუცილებლად გეოსტაციონარულ ორბიტაზე. უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ გეოსტაციონარული სიმაღლე (35 786 კმ ზღვის დონიდან) უნდა დაემთხვეს ასტეროიდის მასის ცენტრს. როგორც მე ვფიქრობ ეროსი მისი ბრუნვის თავისებურებებიდან გამომდინარე ისე უნდა მოთავსდეს კოსმოსური ლიფტის მახლობლად რომ მისმა ბრუნვის ღერძმა შეადგინოს მართი კუთხე კოსმოსური ლიფტის კაბელთან რადგან ასეთ შემთხვევაში კოსმოსური ლიფტიდან გადასვლა (როგორც კოსმონავტებისა, ასევე ნებისმიერი ტვირთისა) მოხდება ეროსის უძრავ პოლუსებთან რაც წმინდა პრაქტიკული მოსაზრებების გამო უფრო მოსახერხებელი იქნება. რაც შეეხება რადიაციულ პრობლემას იგი საშიში არ იქნება მემაღაროე კოსმონავტებისათვის. მართალია გეოსტაციონარული ორბიტა დედამიწის რადიაციული სარტ###ბის შიგნით მდებარეობს და აგრეთვე დროდადრო მზეზე აფეთქებების დროს ასეთ სიმაღლეზე რადიაციის დონე მკვეთრად მაუტლობს ხოლმე მაგრამ კოსმონავტებისათვის საიმედო ბინად თავისუფლად გამოდგებოდა თვითონ ასტეროიდის სქელი შრეები სადაც ვერანაირი კოსმოსური გამოსხივება (ვერც გალაქტიკური და ვერც მზიური) ვერ შეაღწევს. ასეთი თავშესაფარი მით უფრო გამართლებულია რადგან ასტეროიდისგან სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვება სწორედ ასტეროიდის შიგნით უნდა მოხდეს. ასტეროიდის მისი ორბიტიდან “წამოღების” დროს და დედამიწის ირგვლივ გეოსტაციონარულ ორბიტაზე მისი მოთავსებისას მნიშვნელოვან როლს ითამაშებენ ე.წ. მზის იალქნები რომლებიც ჯერ დამუშავების სტადიაში არიან, მათი მეშვეობით შესაძლებელი იქნება ასტეროიდის მოძრაობაში და საკუთარი ღერძის ირგვლივ ბრუნვაში საჭირო კორექტივების შეტანა და ამ მოძრაობების კონტროლი. ეს მოხდება იმის მეშვეობით რომ მზის იალქნები ირეკლავენ მზის გამოსხივებას და ამ სინათლის წნევის ზემოქმედებით მზის იალქანიც და მასთან დაკავშირებული ნებისმიერი ობიექტი გადაადგილდება შესაბამისი მიმართულებით საწვავის ხარჯვის გარეშე. მას შემდეგ რაც ასტეროიდი მოთავსდება გეოსტაციონარულ ორბიტაზე შემდეგი პრობლემა წარმოიშვება: როგორ უნდა იქნეს გადაზიდული სასარგებლო წიაღისეული ასტეროიდიდან კოსმოსურ ლიფტზე და შემდგომ დედამიწაზე? ზოგადად ტვირთის გადასატანად იყენებენ ორ მეთოდს: ან სპეციალურ მოძრავ სატვირთო საშუალებებს-ხომალდებს, თვითმფრინავებს, მატარებლებს და ა.შ. ან უძრავ საშუალებებს-მილსადენებს და კონვეიერებს რომელთა შიგნით მოძრავი ტვირთი გადაადგილდება. მეორე მეთოდი აშკარად უფრო მოსახერხებელია მაგრამ ერთი არსებითი გარემოება (შე)გვიშლის ხელს-მისი არსის მიხედვით მილსადენი\კონვეიერი უძრავი უნდა იყოს მისი ბოლოებით, ხოლო ჩვენთვის საკმაოდ ძნელი იქნება რომ ასტეროიდი იყოს აბსოლუტურად უძრავი კოსმოსური ლიფტის კაბელის მიმართ და ტვირთების გადაზიდვის დროს არ წარმოიქმნეს ზედმეტი პრობლემები. ამიტომ მე ვფიქრობ რომ ამ ორ მეთოდთაგან ორივეს აქვს თავისი დადებითი და უარყოფითი მხარეები და მათგან ერთ-ერთის არჩევა უნდა მოხდეს იმის გათვალისწინებით თუ რომელი უფრო მოსახერხებელია მათ შორის. ჩვენ შევეცდებით განვიხილოთ ეს პრობლემა სწორედ ეროსის მაგალითზე რადგან ჯერჯერობით სწორედ იგია ასტეროიდთა შორის ყველაზე კარგად გამოკვლეული. ეროსის მასა შეადგენს დაახლოებით 7.2×10*15 კგ, მეორე კოსმოსური სიჩქარის მნიშვნელობა მის ზედაპირზე შეადგენს დაახლოებით 10 მ/წმ. ეს გარემოება მეტად გააადვილებს ტვირთების წამოღებას ეროსიდან რადგან მისი სუსტი გრავიტაცია ამ საქმეში დაბრკოლება ვერ იქნება. დღესდღეისობით ძნელი იქნებოდა იმის თქმა თუ კოსმოსური ლიფტიდან კერძოდ რა მანძილზე უნდა იყოს მოთავსებული ასტეროიდი. ზოგადად რათქმაუნდა რაც ახლოს მით უკეთესია, თუმცა უნდა აღინიშნოს რომ კოსმოსური ლიფტის ზოგიერთი კონცეფცია ითვალისწინებს იმას რომ კოსმოსური ლიფტი შეიძლება ცოტათი გადაადგილდეს მისი მოძრავი საბაზისო სადგურით რომელიც ოკეანეში იქნება განლაგებული. ასეთ შემთხვევაში ცხადია კოსმოსური ლიფტის კაბელი იქნება მოძრავი ასტეროიდის მიმართ და ეს გარემოება არსებითად გამორიცხავს ასტეროიდის მეტად ახლოს განლაგებას კოსმოსურ ლიფტთან (ეს მეტად სახიფათო იქნებოდა კოსმოსური ლიფტისათვის) და ასევე გამორიცხავს მილსადენის ან კონვეიერის გამოყენებას სასარგებლო წიაღისეულის გადასაზიდად ასტეროიდიდან კოსმოსურ ლიფტზე რადგან ამ შემთხვევაში მილსადენის/კონვეიერის გამოყენების მთავარი პირობა ირღვევა-მათი ბოლოების უმოძრაობა ასტეროიდის და კოსმოსური ლიფტის მიმართ. კაცმა რომ თქვას მილსადენის/კონვეიერის ერთადერთი უპირატესობა უპილოტო სატრანსპორტო ხომალდების წინაშე არის ასტეროიდიდან კოსმოსურ ლიფტამდე სასარგებლო წიაღისეულის უწყვეტად, სწრაფად და შედარებით იაფად წამოღების შესაძლებლობა. მაგრამ როგორც ზემოთხსენებული პრობლემები, ასევე კოსმოსში საკმაოდ გრძელი მილსადენის აგების სიძნელე აბათილებს მილსადენის უპირატესობებს, ასე რომ სავარაუდოა რომ ამ შემთხვევაში უპილოტო სატრანსპორტო ხომალდები იქნებოდა საუკეთესო ვარიანტი როდესაც ისინი დაფარავენ მეტად მოკლე მანძილს ასტეროიდიდან კოსმოსური ლიფტის კაბინამდე სადაც ისინი დაიცლებიან ტვირთისგან რომელთაც ქვემოთ დედამიწაზე უკვე კოსმოსური ლიფტის კაბინა ჩაიტანს. რაც შეეხება ასტეროიდიდან სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების ეკონომიკურ ხელსაყრელობას, ამის წინასწარ დაბეჯითებით თქმა საკმაოდ ძნელია რადგან ეს შორეული მომავლის საქმეა. ჩვენ შეგვიძლია მხოლოდ მივუთითოთ ყველაზე ხელსაყრელ საშუალებაზე ამის გასაკეთებლად და ამასთან ვცადოთ ზოგიერთი მოსაზრება გამოვთქვათ რამდენად შეიძლება მთელი ეს წამოწყება გამართლებული იქნეს ეკონომიკურად. საერთოდ, მოსალოდნელია რომ კოსმოსური ლიფტით კოსმოსში ტვირთის გატანა სულ ცოტა დაახლოებით ასჯერ მაინც უნდა შემცირდეს. ამას გარდა აღსანიშნავია ის ცხადი გარემოებაც რომ ტვირთის ქვემოთ ჩამოტანა უფრო იოლიცაა და იაფიც ვიდრე მათი ზემოთ, კოსმოსისკენ ატანა რადგან ამ შემთხვევაში გრავიტაციის გადალახვა საჭირო არაა. ამ გარემოების გამო სასარგებლო წიაღისეულის გეოსტაციონარული ორბიტიდან დედამიწაზე ჩამოტანა კიდევ უფრო იაფი დაჯდება. აქ ჩვენ შეგვიძლია მოვიშველიეთ უფრო ზუსტი მონაცემები. კერძოდ, დღესდღეისობით 1 კილოგრამი ტვირთის კოსმოსში გატანა რაკეტების საშუალებით 25 000 აშშ დოლარი ჯდება, ხოლო წინასწარი შეფასებით კოსმოსური ლიფტით იგივე 1 კილოგრამის გატანა კოსმოსში 5-25 დოლარი ეღირება. სწორედ ეს ციფრები გვაძლევს ჩვენ იმის იმედს რომ საშუალო და მცირე სიდიდის ასტეროიდის დედამიწის ირგვლივ გეოსტაცინარულ ორბიტაზე მოთავსება და მისგან კოსმოსური ლიფტის საშუალებით სასარგებლო წიაღისეული მოპოვება ეკონომიკურად გამართლებულ წამოწყებად მივიჩნიოთ. ზოგადად კი ასე შეიძლება ვთქვათ: დიდი და მასიური ციური სხეულებიდან სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვება ხელსაყრელია ადგილზევე, ხოლო რაც პატარა და ნაკლებად მასიური ესა თუ ის ციური სხეული, მით უფრო გამართლებულია მისი წამოღება მისი ამჟამინდელი ორბიტიდან, მისი მოთავსება კოსმოსური ლიფტის სიახლოვეს და მისგან სასარგებლო წიაღისეული მოპოვება ზემოთაღწერილი გზით. ამის ზოგადი მიზეზი არის ის რომ მასიური ციური სხეულის მისი ორბიტიდან დაძვრა და წამოღება საერთოდ ძალიან დიდი ენერგიას მოითხოვს და ასეთი რამ ჩვეულებრივი ქიმიური, იონური და სხვა თანამედროვე რაკეტებით პრაქტიკულად შეუძლებელია და იგი მხოლოდ ბირთვულ ენერგიაზე მომუშავე ძრავებით თუ მოხერხდება და მაშინაც კი დიდ დანახარჯებთან იქნება დაკავშირებული, ანუ ჩვენი კორელაცია მასიური ციური სხეული-მინერალების ადგილზე მოპოვება და ნაკლებად მასიური ციური სხეული-მისი წამოღება დედამიწის კოსმოსური ლიფტისკენ ძალაში რჩება. http://s001.radikal.ru/i194/1001/9c/7b0f1fddcde8.jpg

ნახტომი კოსმოსიდან პარაშუტიზმი მიჩნეულია სპორტის სახეობათა შორის ერთ-ერთ ყველაზე უფრო მიმზიდველ და მშვენიერ სახეობად. მეოცე საუკუნის დასაწყისიდან იგი მფრინავების მიერ მიღებულ იქნა უსაფრთხო ფრენისათვის, ხოლო ცოტა მოგვიანებით იგი სპორტის დამოუკიდებელ სახეობად იქცა. მთელი ამ ხნის განმავლობაში პარაშუტიზმი მრავალ სახეობად დაიყო, როგორებიცაა: • ზუსტად დაშვება – რომელიმე ობიექტთან რაც შეიძლება ახლოს დაშვება. • გადმოხტომა ხიდებიდან, შენობებიდან, კლდეებიდან. • დიდი გზა – დაშვება ბევრ ადამიანთან ერთად-ჯგუფურად. • ვიდეოგადაღება პარაშუტით გადმოხტომისას • თავისუფალი ფრენა • თავისუფალი სტილით დაშვება • სამხედრო პარაშუტიზმი • გადმოხტომა ხეებიდან • დაშვება საჰაერო თხილამურებით – დაშვების დროს პარაშუტისტი დგას საჰაერო თხილამურებზე პარაშუტისტებისათვის ამ დიდი არჩევანის მიუხედავად, ვფიქრობ რომ შეიძლება იყოს პარაშუტიზმის კიდევ ერთი, ალბათ ყველაზე უჩვეული და მიმზიდველი სახეობა-გადმოხტომა კოსმოსიდან. საერთოდ პარაშუტით გადმოხტომა ხორციელდება დაახლოებით 4000 მეტრს სიმაღლეზე სადაც ჰაერი ჯერ კიდევ საკმაოდ მოიპოვება სუნთქვისათვის. პრინციპში ჩვენ არაფერი გვიშლის ხელს იმისათვის რომ გავზარდოთ ეს სიმაღლეც და მაშასადამე თავისუფალ ვარდნაში დროის ხანგრძლივობა, საამისოდ პარაშუტისტს დასჭირდება მხოლოდ ჰერმერტული ტანისამოსი და ჟანგბადის მარაგი, თუმცა მე ვფიქრობ რომ კოსმოსიდან გადმოხტომა მაინც სრულიად განსხვავებული რამე იქნება. როგორც ცნობილია, ატმოსფეროს არ აქვს რაიმე მკვეთრი საზღვარი კოსმოსთან, ატმოსფერული წნევა და ჰაერის სიმკვრივე თანდათანობით მცირდება მოყოლებული ზღვის დონიდან, თუმცა საერთაშორისო განსაზღვრებით ზღვის დონიდან 100 კილომეტრი სიმაღლეა მიჩნეული ატმოსფეროს და კოსმოსის საზღვრად. სწორედ ამ სიმაღლიდან ან მეტიდან უნდა განხორციელდეს გადმოხტომა კოსმოსიდან და რასაკვირველია ასეთი ნახტომი მოითხოვს განსაკუთრებულ მიდგომას და პირობებს. უპირველეს ყოვლისა, არანაირ თვითმფრინავს, შვეულფრენს ან საჰაერო ბურთს არ შეუძლია პარაშუტისტის ასეთ სიმაღლეზე აყვანა, ამიტომ აქ აუცილებლად საჭირო იქნება სუბორბიტალური რაკეტა/კოსმოსური ხომალდი, მაგალითად ისეთი როგორიც იყო SpaceShipOne რომელმაც 2004 წელს მოიგო X-პრიზი. ასევე საჭირო იქნება კოსმონავტის სკაფანდრი ჟანგბადის საკმაოდ დიდი მარაგით. გარდა ამისა, კოსმოსიდან მხტუნავი პარაშუტისტის სკაფანდრი დამატებით უნდა აკმაყოფილებდეს სრულიად განსაკუთრებულ მოთხოვნილებებს რადგან 100 კმ სიმაღლიდან ხტომისას გრავიტაციული აჩქარების გამო-9,8 მ\წმ2 ნებისმიერი ობიექტი საკმაოდ სწრაფად შევა ატმოსფეროში და გამოიწვევს მისი ზედაპირის სწრაფ გაცხელებას. რათქმაუნდა, ტემპერატურა ასეთ შემთხვევაში არ იქნება ისეთი მაღალი როგორც კოსმოსური ხომალდის ორბიტიდან დაშვებისას (ამ დროს ტემპერატურა რამდენიმე ათას გრადუსს აღწევს ცელსიუსით). სუბორბიტალური, დაახლოებით 100 კმ სიმაღლიდან დაშვების შემთხვევაში მოსალოდნელი ტემპერატურის შესახებ ჩვენ ინფორმაცია შეგვიძლია მივიღოთ შემდეგი ნაშრომიდან: Drs. Marti Sarigul-Klijn and Nesrin Sarigul-Klijn: “Flight Mechanics of Manned Sub-orbital Reusable Launch Vehicles with Recommendations for Launch and Recovery” (იხილეთ აქ გვ.11) რომელიც გვიჩვენებს დამოკიდებულებას დაშვების სიმაღლესა და გადატვირთვას შორის და ასკვნის რომ ასეთი დაშვების დროს მაქსიმალური ტემპერატურა შეიძლება იყოს დაახლოებით 540 ° ცელსიუსით დაშვების სიჩქარის-3,5 მახის დროს. რაც შეეხება გადატვირთვას, იგი თავის მაქსიმუმს-5.5 g მიაღწევს 21,3 კმ სიმაღლზე (თუმცა უნდა აღინიშნოს რომ ეს მაჩვენებლები შეიძლება შეიცვალოს კოსმოსური ხომალდის ფორმიდან გამომდინარე). უნდა ითქვას რომ ეს გადატვირთვა-5.5 g არ შექმნის რაიმე არსებით პრობლემას რადგან იგი სავსებით ასატანი იქნება პარაშუტისტისათვის. როგორც ცნობილია კოსმოსური გაფრენების მსურველი კანდიდატები წვრთნების დროს გაცილებით მეტ გადატვირთვას იტანენ უფრო მეტი ხნის განმავლობაში, რაც შეეხება თვითონ კოსმოსური გაფრენებს ასეთ შემთხვევაში გადატვირთვა დაახლოებით 3 g აღწევს და იგი ათიოდე წუთის განმავლობაში გრძელდება. ჩვენს შემთხვევაში მაღალი გადატვირთვა უფრო ცოტა ხნის განმავლობაში გაგრძელდება და საერთოდ კოსმოსიდან ხტომა განკუთვნილი იქნება მხოლოდ კარგად გაწვრთნილი და ჯანმრთელი ადამიანებისათვის. რაც შეეხება მეორე პრობლემას-დაშვებისას წარმოშობილ მაღალ ტემპერატურას იგი უეჭველად წარმოიშვება და გადაჭრილ უნდა იქნეს რადგან სკაფანდრები საერთოდ არ არიან განკუთვნილნი მაღალი ტემპერატურის გარემოში სამუშაოდ და გამოსაყენებლად. ზოგადად დაშვების დროც, მის დროს წარმოშობილი გადატვირთვაც და სიჩქარეც შეიძლება გარკვეულწილად ვარეგულიროთ იმისდამიხედვით თუ პარაშუტისტი როგორ ვარდება ძირს-ჰორიზონტალურად თუ ვერტიკალურად. ამ ორ შემთხვევაში ჰაერის წინააღმდეგობა იქნება სხვადასხვა, თუმცა ამ გზით არ შეიძლება ზემოთხსენებული პრობლემის გადაჭრა და საჭიროა სხვა საშუალებების მოფიქრება. მე ვფიქრობ რომ ეს პრობლემა შეიძლება გადაიჭრას სპეციალურად დამზადებული სიცხეგამძლე სკაფანდრით რომელიც უპასუხებს შემდეგ მოთხოვნილებებს: მან უნდა გაუძლოს როგორც კოსმოსურ ყინვას ხტომის დასაწყისში, ასევე მეტად მაღალ ტემპერატურას-540 ° ცელსიუსით (სასურველია ცოტა მეტს) დაშვებისას. ამავდროულად იგი უნდა იყოს საკმაოდ ელასტიური რომ პარაშუტისტმა თავისუფლად ამოძრაოს ხელები, ფეხები და თითები. ასევე, სკაფანდრმა რაც შეიძლება ბოლომდე უნდა შთანთქას დაშვებისას წარმოშობილი სითბო, წინააღმდეგ შემთხვევაში სკაფანდრის შიგნით მყოფი პარაშუტისტი უბრალოდ ცოცხლად დაიწვება, საამისოდ კი ისეთი ნივთიერება იქნება საჭირო რომელიც ცუდად გაატარებს სითბოს და რომლის სითბოტევადობა რაც შეიძლება მეტი იქნება რომ სკაფანდრი მალე და იოლად არ გათბეს (ფიზიკოსებო, იმედი მაქვს ყველაფერი ზუსტად და სწორად დავწერე, თუ რამე შემეშალა შემისწორეთ). საერთოდ, მე ვფიქრობ რომ ეს არ იქნება ძნელად გადასაჭრელი პრობლემა რადგან ვარდნა სულ რამდენიმე წუთს გაგრძელდება და ტემპერატურაც მხოლოდ რამდენიმე ასეული გრადუსით აიწევს. ამას გარდა, თუკი ასეთი კოსმოსური ნახტომის შემდეგ პარაშუტისტი ოკეანეში დაეშვება მაშინ სკაფანდრი წყლით გაგრილდება და პრობლემაც საბოლოოდ მოგვარდება. ადვილი შესაძლებელია აღმოჩნდეს რომ კოსმოსური ნახტომის განხორციელება შესაძლებელია ჩვეულებრივი სკაფანდრითაც რომელიც გარედან დაფარული იქნება სპეციალური დამატებითი ფენით რომელიც უპასუხებს ყველა ზემოთჩამოთვლილი მოთხოვნილებებს. რაც შეეხება უშუალოდ პარაშუტს, მან უნდა უპასუხოს ორ არსებით მოთხოვნას; იგი უნდა იქნეს შენახული ჰერმერტულად სკაფანდრის შიგნით და მისი გაშლილი გუმბათის ფართობი უნდა იყოს უფრო მეტი ვიდრე ჩვეულებრივი ნახტომის დროს რადგან კოსმოსური ნახტომის დროს ჯერ ერთი პარაშუტისტის მასა სკაფანდრის გამო უფრო მეტია და ამასთან დიდი სიმაღლის გამო დაშვების სიჩქარე უფრო მეტი იქნება და შესაბამისად დასამუხრუჭებლად უფრო დიდი პარაშუტია საჭირო. ერთი მეტად თავისებური და დამაფიქრებელი პრობლემა შეიძლება წარმოიშვას კოსმოსური ნახტომის დროს. კერძოდ, არის საშიშროება იმისა რომ ნახტომის სულ დასაწყისში პარაშუტისტმა დაიწყოს უნებლიეთ მოძრაობა საკუთარი ღერძის გარშემო და ეს არასასურველია რადგან ჯერ ერთი ამან შეიძლება პარაშუტის გაშლა დააბრკოლოს და მეორეც გამუდმებულმა ტრიალმა შეიძლება თავბრუხვევა გამოიწვიოს და ეს ძირს ვარდნის დროს ძალიან სახიფათო იქნებოდა. ასეთი არასასურველი მოძრაობა შეიძლება შეჩერდეს უკვე ატმოსფეროს მკვრივ ფენებში მაგრამ უფრო მაღლა ეს შეუძლებელია და ყველაფერთან ერთად ამ ტრიალმა შეიძლება ხელი შეუშალოს პარაშუტისტს მიიღოს სრული სიამოვნება კოსმოსური ნახტომისგან. აქედან გამომდინარე ნახტომის დასაწყისში პარაშუტისტი უნდა იყოს ძალიან ფრთხილად და ისე გადმოხტეს სუბორბიტალური კოსმოსური ხომალდიდან რომ უნებურად ტრიალი არ დაიწყოს. თვითონ ტრიალის შესაჩერებლად კი შეიძლება გაზის პისტოლეტების გამოყენება რომელთაც კოსმონავტები იყენებენ ხოლმე კოსმოსური ხომალდიდან გარეთ გასვლის დროს. ასეთ შემთხვევაში გაზის ჭავლს უშვებენ ხოლმე იმ მიმართულების საწინააღმდეგოდ რა მიმართულებითაც სურთ გადაადგილება და მით პრობლემაც მოგვარდება. რასაკვირველია ეს ღონისძიება განკუთვნილია მხოლოდ ატმოსფეროს მაღალი, გაიშვიათებული ფენებში მოძრაობის სტადიისათვის. პარაშუტისტის დასაცავად ნახტომის დროს წარმოშობილი მაღალი ტემპერატურისგან ჩვენ შეგვიძლია მივმართოთ მეორე, შესაძლებელია საკმაოდ უჩვეულო საშუალებას. ამ შემთხვევაში პარაშუტისტმა ხტომის დროს უნდა გამოიყენოს სიცხეგამძლე დამცავი ფარი რომელიც მას ხელში ეჭირება ვარდნის დროს და რომელიც ამ დროს პარაშუტისტის ქვემოთ იქნება მოთავსებული და სწორედ იგი მიიღებს თავის თავზე ჰაერის წინააღმდეგობას. პარაშუტისტი ქვემოთ ვარდნის დროს ძალიან ფრთხილად უნდა იყოს რადგან დამცავი ფარი ზუსტად ქვემოთ უნდა იყოს მიმართული რადგან თვითონ პარაშუტისტის სკაფანდრი უკვე არ იქნება გათვალისწინებული მაღალი ტემპერატურის წინააღმდეგ როგორც ეს წინა შემთხვევაში იყო. კარგი იქნება თუკი ეს დამცავი ფარი დამზადებული იქნება რაიმე გამჭვირვალე მასალისგან იმისათვის რომ პარაშუტისტმა უკეთ აკონტროლოს მისი მდებარეობა ვარდნის დროს. ვარდნის დროს მას მერე რაც დამცავი ფარის მეშვეობით პარაშუტისტი დაამუხრუჭებს უსაფრთხო სიმაღლემდე (ანუ როდესაც ჰაერის წინააღმდეგობა უკვე აღარ გამოიწვევს სკაფანდრის გაცხელებას, ეს შეიძლება იყოს დაახლოებით იგივე სიმაღლე რა სიმაღლიდანაც ჩვეულებრივად ხტებიან ხოლმე პარაშუტისტები) პარაშუტისტი თავიდან მოიცილებს ამ დამცავ ფარს და ძირს ვარდნას გააგრძელებს ჩვეულებრივად მხოლოდ სკაფანდრით. დამცავ ფარს პრინციპში შეიძლება სხვადასხვა ფორმა ჰქონდეს მაგრამ აუცილებელი იქნება ერთი პირობის დაცვა-მან უნდა მთლიანად დაფაროს პარაშუტისტის სხეული სკაფანდრიანად. რაკი ცალკე აღებული დამცავი ფარისათვის უფრო იოლი იქნება შესაფერისი მასალის მოძებნა ვფიქრობ რომ ეს მეორე მიდგომა უკეთესია ვიდრე პირველი. რაც შეეხება დამცავი ფარის მასას, იგი ვერ შექმნის რაიმე არსებით პრობლემებს რადგან ვარდნის დროს იგი არ დააწვება პარაშუტისტს ზემოდან და ვარდნის დროს სისტემა პარაშუტისტი-დამცავი ფარი ძირითადში უწონადობაში იქნება. პარაშუტისტს მოუხდება მხოლოდ დამცავი ფარის და შესაბამისად მისი სხეულის სივრცეში მდებარეობის კონტროლი. აქედან გამომდინარე ჩვენ შეგვიძლია დავასკვნათ რომ ასეთი დამცავი ფარის გამოყენება გზას გაუხსნის კოსმოსურ ხტომებს, ხოლო რაც შეეხება სკაფანდრს, იგი ამ შემთხვევაში შეიძლება იყოს ზუსტად ისეთი როგორცსაც კოსმონავტები ატარებენ ყოველგვარი დამატებითი ფენის გარეშე. ყოველივე ზემოთ თქმულიდან გამომდინარე ჩვენ შეგვიძლია იოლად დავამზადოთ ასეთი დამცავი ფარი და დავიწყოთ სპორტის ახალი სახეობა-ხტომები კოსმოსიდან. დამცავი ფარის დამზადება კი უფრო იოლი იქნება ვიდრე სკაფანდრის სულ ცოტა ერთი მიზეზის გამო-სკაფანდრის შემთხვევაში ძნელი იქნება ისეთი სიცხეგამძლე მასალის მოძებნა დამატებითი ფენისათვის რომელიც საკმაოდ საკმაოდ თხელი იქნებოდა, სითხელე კი იმისათვისაა საჭირო რომ სკაფანდრის საკმაოდ ელასტიური იყოს რაც სქელი დამატებითი ფენის შემთხვევაში ნაკლებად მოსალოდნელი იქნებოდა. ყოველ შემთხვევაში, ამ ორი საშუალებიდან არცერთი პირწმინდად გამორიცხვა არ შეიძლება და მხოლოდ პრაქტიკა აჩვენებს რომელი უფროა ხელსაყრელი კოსმოსიდან გადმოსახტომად. ახლა ცოტა მეტი თვითონ დამცავი ფარის შესახებ. მთავარი საკითხი: რა ფორმის უნდა იყოს ის? მე ვფიქრობ რომ ნახევარსფეროს ფორმა საუკეთესო იქნებოდა რადგან მას აქვს უმარტივესი აეროდინამიკური ფორმა, პარაშუტისტისათვის იოლი იქნება იყოს მის შიგნით რომ მისი სხეულის მდებარეობა აკონტროლოს და ამასთან თუკი ფარი უფრო მძიმე იქნება ვიდრე სკაფანდრი მაშინ იგი (ფარი) ყოველთვის პარაშუტისტზე ქვემოთ იქნება ვარდნის დროს და ჩვენი მიზანიც სწორედ ესაა. რაც შეეხება ფარის ზომას იგი სასურველია რომ პარაშუტისტის ზომაზე (სკაფანდრით) ცოტათი მეტი იყოს ყოველგვარი მოულოდნელობების თავიდან ასაცილებლად, ასეთ შემთხვევაში ჩვენ გვექნება იმის გარანტია რომ ვარდნის დროს ცხელი ჰაერი არ დააზიანებს პარაშუტისტის სკაფანდრს. ეს სისტემა ფარი-პარაშუტისტი ატმოსფეროს მკვრივ ფენებში შესვლის შემდეგ მეტად მდგრადი იქნება და მისი უფრო მძიმე ნაწილი-ფარი პარაშუტისტის დაბლა იქნება და ფარი მისი უმარტივესი აეროდინამიკური ფორმის გამო ამ მდგომარეობას შეინარჩუნებს ვარდნის მთელი პერიოდის განმავლობაში. დამცავი ფარი შეიძლება იყოს ერთჯერადი ან მრალჯერადი. ეს დამოკიდებული იქნება რა სიჩქარით დავარდება დამცავი ფარი მიწაზე/ოკეანეში. როგორც ვთქვით გარკვეულ სიმაღლეზე პარაშუტისტი თავიდან მოიცილებს დამცავ ფარს და გააგრძელებს ქვემოთ ვარდნას მხოლოდ სკაფანდრით. დამცავი ფარი კი დედამიწის ზედაპირს შეეჯახება და სერიოზულად დაზიანდება (თუმცა უნდა აღინიშნოს რომ დაზიანების ხარისხი ასევე დამოკიდებულია იმაზე თუ რა კუთხით მოხდება დაჯახება, კერძოდ წყალში ფარის ჩავარდნისას ცერად დაჯახებისას დაზიანება ვფიქრობ ნაკლები იქნება), თუმცა თუკი ფარი წინასწარ იქნება აღჭურვილი მისი საკუთარი პარაშუტით ან საგანგებო რბილი დაშვების ძრავებით, მაშინ ფარის ხელმეორედ გამოყენება შესაძლებელი იქნება. მაგრამ თუკი აღმოჩნდება რომ ნახევარსფეროს ფორმის მქონე ფარით დაშვება მაინც სარისკოა რადგან ძნელია სისტემის ფარი-პარაშუტისტი მდგრადობის შენარჩუნება, მაშინ ჩვენ მთლიანი სფეროს ფორმის მქონე დამცავი ფარი უნდა ავირჩიოთ. ასეთ ფარს ექნება ჩვეულებრივი სფეროს ფორმა რომელიც შიგნიდან იქნება ღრუ და სადაც პარაშუტისტი მოთავსდება და რომლის გახსნა შესაძლებელი იქნება შიგნიდან. ამ შემთხვევაში საერთოდ არ იქნება საჭირო არც გაზის პისტოლეტი და არც იმაზე ზრუნვა რომ პარაშუტისტმა არ იტრიალოს, რომ მან წონასწორობა შეინარჩუნოს და რომ დამცავი ფარი ატმოსფეროს სქელ ფენებში გარკვეული მხრივ შევიდეს რადგან სფერო ყველა მხრიდან ერთიდაიგივე ფორმისაა. დამცავი ფარი კვლავ სასურველია რომ გამჭვირვალე მასალისგან დამზადდეს და მისი ვარდნის სქემა უფრო იოლი იქნება ვიდრე წინა შემთხვევაში: სუბორბიტალური სიმაღლიდან დაშვების დაწყებისას სფერომ და მასში მოთავსებულმა პარაშუტისტმა შეიძლება იტრიალოს საკუთარი ღერძის გარშემო (თუმცა რათქმაუნდა ეს არასასურველია) და გაზის პისტოლეტით ამ ტრიალის შეჩერება შეუძლებელი იქნება, ხოლო გარკვეულ სიმაღლეზე პარაშუტისტმა სფერო უნდა გახსნას შიგნიდან და ძირს ვარდნა ისე უნდა გააგრძელოს როგორც წინა შემთხვევაში. როგორც ვხედავთ სუბორბიტალური სიმაღლიდან გადმოხტომა ჩვენს მიერ აღწერილი სამი სხვადასხვა გზით შეიძლება. ამ სამი გზიდან არსებითად ყველაზე მოსახერხებლია მესამე რადგან იგი ყველაზე უსაფრთხოა, მის დროს საჭირო არაა რომ დამცავი ფარის ერთი რომელიმე ნაწილი (ქვედა) ზუსტად დაბლა იყოს მიმართული. მაგრამ საიმისოდ რომ ამ სამი გზიდან სწორედ ეს მესამე გზა ვცნოთ საუკეთესოდ და მის განხორციელებაზე ვიზრუნოთ ჩვენ ხელს გვიშლის ერთი ფორმალური გარემოება. რისთვის გვჭირდება ჩვენ კოსმოსური, სუბორბიტალური სიმაღლიდან პარაშუტით დაშვება? პასუხი ნათელია-ახალი რეკორდის დასამყარებლად საპარაშუტო ხტომებში და არა თავისთავად დიდი სიმაღლიდან დასაშვებად რადგან ეს უკანასკნელი როგორც ორბიტული, ასევე სუბორბიტალური სიმაღლიდან დიდი ხანია ხორციელდება-1961 წლიდან. დავფიქრდეთ-რა განსხვავება იქნება ასეთ შემთხვევაში სუბორბიტალური სიმაღლიდან კოსმოსური ხომალდით დაშვებასა და ზემოთხსენებულ სფეროთი დაშვებას შორის? შეიძლება ითქვას რომ არსებითად არც არავითარი რადგან ორივე შემთხვევაში დაშვებისას პარაშუტისტს ეცმევა სკაფანდრი (ეს აბსოლუტურად აუცილებელი გარემოებაა და ამას არც განვიხილავთ) და დამატებით პარაშუტისტი მოთავსებული იქნება კიდევ სხვა გარემოში რომელიც მას დაიფარავს დაშვების დროს წარმოშობილი მაღალი ტემპერატურისგან. თუკი ჩვენ დამცავ სფეროს ფორმალურად არ განვასხვავებთ კოსმოსური ხომალდისგან იმ მოტივით რომ ერთიც და მეორედ არის ის გარემო სადაც კოსმონავტი/პარაშუტისტი დაშვების დროს ჰერმერტულად იმყოფება და პარაშუტისტს მთლიანად ფარავს, მაშინ ნათელია რომ ამ წმინდა ფორმალური მიდგომით სფეროთი დაშვება უნდა მიჩნეულ იქნეს სუბორბიტალური სიმაღლიდან კოსმოსური ხომალდით დაშვების რაღაც ნაირსახეობად რომელსაც უკვე არანაირი კავშირი არ ექნება პარაშუტიზმთან. მაინც რომელი გარემოება უნდა მივიჩნიოთ არსებით განსხვავებად ხომალდით დაშვებასა და პარაშუტით დაშვებას შორის? მე ვფიქრობ ორი გარემოება: 1. დაშვების დროს პარაშუტისტი საკუთარი სკაფანდრის გარდა სხვა არაფრით არ უნდა იყოს დაფარული მთლიანად და ჰერმერტულად, თორემ ისე გამოვა რომ იგი არსებითად კოსმოსურ ხომალდში იმყოფება. ეს უკვე აღარ იქნება პარაშუტიზმი. 2. დაშვების დროს იგი საკუთარი სხეულით უნდა აკონტროლებდეს დაშვების მთელს პროცესს (მაგალითად თუკი ნახევარსფეროთი დაეშვება, მაშინ ხელების, ფეხების და თავის მოძრაობით) რომ ეს პროცესი რაც შეიძლება მეტად ჰგავდეს ჩვეულებრივ პარაშუტით ხტომას. წინააღმდეგ შემთხვევაში ეს ძალიან დაემსგავსება კოსმოსური ხომალდით დაშვებას. ამიტომ ზემოთთქმულიდან გამომდინარე ვფიქრობ რომ საუკეთესო ვარიანტად მაინც მეორე, ანუ ნახევარსფეროთი დაშვება უნდა მივიჩნიოთ, მით უმეტეს რომ სწორედ მისით დაშვების დროს გამოვლინდება პარაშუტისტის ოსტატობა და სიმამაცე ყველაზე მეტად და მაშასადამე სწორედ იგი ჩაითვლება პარაშუტიზმის ყველაზე ექსტრემალურ და მიმზიდველ სახეობად. http://s003.radikal.ru/i201/1001/c5/249174ccfdea.jpg http://s006.radikal.ru/i215/1001/09/acb2623a086b.jpg

ამაზე: საკითხი სწორედ ამას ეხება და უშუალოდ კოსმოსურ ლიფტს