mrgogi

ის ვინც საკუთარ თავს „აფსუა ს“ უწოდებს მათ ქართველები და სხვა ხალხები „აფხაზები ს“ სახელით ვიცნობთ. ასეთი შემთხვევა მრავლად გვხდება მსოფლიოს ხალხებში მაგალითად მხოლოდ ქართველები ვეძახით ბერძნები ს , მათ სხვა ხალხები კი გრეცია ს უწოდებენ ფრანგებისთვის - Grecs; რუსებისთვის - Греки. თვით ბერძნები თავიანთ საკუთარ თავს ელლინე ს უწოდებენ. ეს გავრცელებული მოვლენაა.

Siknadmo მართალი ხართ ! აფხაზები თუ გინდათ აფსუეები გადმოსახლებული რომ ყოფილიყვნენ ჩრდილო კავკასიიდან აფხაზეთში , ტერმინი აფსუა პირველ რიგში ადიღელებს ( ჩერქეზებს , ყაბარდოელებს ) უნდა სმენოდათ და სცოდნოდათ მაგრამ ადიღელებმა საერთოდ არ იციან ეგ სიტყვა აფსუა ადიღელებისთვის უცხოა ეგ ტერმინი აფსუა ასე რომ აფსუეების ჩამოსახლების თეორია დიდი ზღაპარია ! ა-ფსუა _ აფხაზი , ნართულ გადმოცემებისა და ზღაპრებში დასახელებული ერთადერთი ხალხი ( მაგ , გოლიათი , მხვნელი - ბჟუიუა - ბჟაძა ნართების უმცროსი ძმა - სასრიყვას ,, საწყალი აფხაზს ,, ( აფსჷუა ჩჩია ) უწოდებს ; ზოგრჯერ დევები გმირს ვერ ხედავენ მაგრამ გრძნობენ ,, აფხაზის სუნს ,, ( აფსჷუა იჶჳჷ ) . ,, აფსჷუა ( აფსუა ) ,, აფხაზთა ავტოეთნონიმია და წარმოადგენს შედგენილ ტერმინს რომლის ბოლო სეგმენტი უა აფხაზურ ენაში ეთნონიმებისა და სატომო სახელებს აწარმოებს და მომდინარეობს ,, კაცისა ,,და ,, ადამიანის ,, აღმნიშვნელი ცნებიდან - ,, აუაჳჷ ,, ; პირველი ელემენტი ა - ფს ( ა - სახელთა ზოგადი ფორმის მაწარმოებელი პრეფიქსია ) პოლისემატუნტური მნიშვნელობისაა , ეს ძირი უდევს საფუძვლად აფხაზურ ადიღური ენებში ისეთ სიტყვებს როგორიცაა ,, სული ,, , ,, სიცოცხლე ,, , ,, სიკვდილი ,, , ,, წყალი ,, და სხვა . მიუხედავად ცალკეული ცდისა ,, ავტოეთნონიმის ,, დამაჯერებელი გაშიფვრა ჯერჯერობით ვერ ხერხდება . [ საენტერესოა ერთი მოსაზრება , რომლის მიხედვითაც ,, აფსუა ,, , ,, მოკვდავ ადამიანს ,, ნიშნავს ; თუმცა ასეთი ახსნა იმთავითე შეგვეძლო იგი აგვეხსნა როგორც ,, ცოცხალი ადამიანი ,, რომლის კონტრაგენტი იქნებოდა ,, მკვდარი ადამიანი ,, ( ა - ფსჷ ) ან მიცვალებულთა აღვნიშვნელი ზოგადი ტერმინი ,, ადვინიქოუ ,, ( სიტყვა სიტყვით ,, მინდვრადმყოფნი ,, ანუ ,, გარეთ მყოფნი ,, ) . ძალზე საენტერესოა და დღემდე გამოუკვლევი ის ფაქტი , რომ აბჟუის აფხაზები ოსებს ,, აუფსს ,, ( აფსუას ინვერსიული ფორმას ) უწოდებენ , ვარაუდობენ , რომ ტერმინი აფსაჷუა - აფსჷუა ( აფხაზი ადამიანი ) , მომდინარეობს ჲა - ფასაუა ფორმისგან , აფხაზურ - აბაზურ ენაზე აფხაზთა ტომების სახელი უნდა ყოფილიყო . ამ სახელს აფსა სეგმენტისგან არის მიღებული ქართული ,, აფშელი ,, - აფშელეთ-ი , ქართული ფორმისგან კი მომდინარეობს სომხური ,, აფშეღი ,, , ბერძნული ,, აფსელლოჲ - აფსილოჲ და ლათინური ,, აბსილე ,, . იმავე აფსა სეგმენტისგან არის მიღებული კოლხური ( მეგრული ) აფსარი სახეობა . ბოლო სეგმენტი [ უა ] აფხაზურ ენაში ეთნონიმებისა და სატომო სახელებს აწარმოებს და მომდინარეობს ,, კაცისა და ადამიანის აღმნიშვნელი ცნებიდან - ,, აუაჳჷ ( აუაძი - კაცი ) ,, აფსუა - აფხაზი აქირთუა - ქართველი აგრუა - მეგრელი აშანუა - სვანი იმედია ეხლა ყველასთვის გასაგები იქნება ტერმინი აფსუა.

FRIDRIX ბიჭოლა ხო კარგი გასაგებია მაგრამ ამ ქაქუცა ჩოლოყაშვილთან რა გინდა ? ჩოლოყაშვილი გმირი ადამიანია და საქართველოს დიდი მამულიშვილი , შენ ბიჭო თავი დაანებე პატრიოტი ქართველების ლანძღვას და შეურაწყოფებს :duel:

ამ FRIDRIX მა რობერტ სტურუას ტვინი მოურღნა რაა, რა გინდა ძმა სტურუა წესიერი და პატიოსანი კაცია რას ერჩი ამ კაცი მეტი საქმე არ გაქვს ? წადი წიგნი წაიკითხე რა სხვის საქმეებში ნუ ერევი

Wikileaks-ი აფხაზეთის შესახებ მასალების გამოქვეყნებას აგრძელებს. Aამჯერად, საიტი საქართველოში ამერიკის ყოფილი ელჩის ჯონ ტეფტის ხელთ არსებულ ინფორმაციებს აქვეყნებს. მასალები 2005 წლის დროინდელია და ამჯერად, ტეფტისა და აფხაზეთის მაშინდელი ე.წ. პრემიერ-მინისტრის ალექსანდრე ანქვაბის შეხვედრისა და საუბრის დეტალებს ეხება. ტეფტის თქმით, ანქვაბი მზად იყო აფხაზურ და ქართულ მხარეებს ეკონომიკური თანამშრომლობა გაეფართოვებინათ, რაც მას მხარეებს შორის საერთო ენის გამონახვის ერთ-ერთ საშუალებად ესახებოდა. ტეფტის თქმით, ანქვაბი ამ კონტექსტში, საქართველოსთან რკინიგზისა და სხვა ეკონომიკურ პროექტებში თანამშრომლობაზე საუბრობდა. აფხაზეთის მაშინდელი ეკონომიკური მდგომარეობა კი ასე გამოიყურებოდა: „პრემიერ-მინისტრ ანქვაბის თქმით, აფხაზეთის ბიუჯეტიდან, რომელიც 25, 7 მილიონ დოლარს შეადგენს, 25% თავდაცვაზე იხარჯება. საუბრისას ანქვაბმა აღნიშნა, რომ ციტრუსების ექსპორტი 110 000 ტონიდან 35 000 ტონამდე შემცირდა. მისი თქმით, ეს სერიოზულად აისახება ქვეყნის ეკონომიკაზე. ანქვაბის ინფორმაციით, რუსეთის ინვესტიციებმა აფხაზეთის ეკონომიკაში შეადგინა: 25 მილიონი დოლარი ციტრუსების მეურნეობაში, 15 მილიონი ღვინის წარმოებაში და 25,6 მილიონი სოხუმიდან ჩრდილოეთით საავტომობილო გზის მშენებლობაში. მან ასევე აღნიშნა, რომ რუსები აფხაზეთის 26 000 მოქალაქეს (საერთო 51 000-დან) 1 მილიონ დოლარამდე პენსიას უხდიან.” Wikileaks-I, აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტისადმი გაგზავნილ ჯონ ტეფტის მოხსენების დეტალებზეც წერს. აღნიშნულ დოკუმენტში, სერგეი ბაღაფშის საქართველოსთან დამოკიდებულებაზეა საუბარი, რომლის თანახმადაც ბაღაფში ცდილობდა გაეუმჯობესებინა ურთიერთობა საქრთველოს ხელისუფლებასთან და რუსეთის გვერდის ავლით ევროპაზე გასულიყო. Wikileaks-ი წერს, რომ ტეფტს, აფხაზურ და ქართულ მხარესთან შვეციაში შეხვედრის შთაბეჭდილებები გაუზიარა სამხრეთ კავკასიაში ევროკავშირის სპეცწარმომადგენელმა პიტერ სემნებიმ, რომლმაც აღნიშნა, რომ აფხაზეთის დელეგაციის ზოგიერთი წევრი გასაოცრად კონსტრუქციული აღმოჩნდა თავის იდეებში, ისინი ღია იყვნენ მომავალი დიალოგისათვის და საქართველოსთან უფრო მჭიდრო ურთიერთობებისათვის. საიტი პიტერ სემნებისა და ბაღაფშის პარიზში შეხვედრის შესახებაც წერს. როგორც დოკუმენტშია ნათქვამი, ბაღაფშმა განუცხადა სემნებს, რომ ის დაინტერესებულია, რათა აფხაზეთი ღია იყოს ევროპისა და დანარჩენი მსოფლიოსათვის; ის მიესალმებოდა პროცესში ევროკავშირის ჩართვას, განსაკუთრებით ეკონომიკური პროექტების განვითარებაში. მანვე განუცხადა სემნებს, რომ შიდაპოლიტიკური სიტუაცია აფხაზეთში ძალიან რთულია და აუცილებელია, მმართველმა ელიტამ დასავლეთთან ურთიერთობაში გარკვეული პირადი სარგებელი დაინახოს.

FRIDRIX გამსახურდიას 1991 წელს ფსიქიკური აშლილობა ჰქონდა და სამკურნალოდ ჩემს ახლობელთან დადიოდა მას შიშები ჰქონდა იმისა რომ პრეზიდენტის სკამს დაკარგავდა და ამას ძალიან განიცდიდა ! ფაშისტური და ქსენოფობიური გამოხტომებიც ჰქონდა სულ გაიძახოდა საიდანაც მოვიდნენ იქ წავიდნენო ! ესეც გამსახურდიას ერთ ერთი ფაშისტური გამოხტომა ! უკანასკნელ ხანებში აფხაზეთის ისტორიის ზოგი ფალსიფიკატორის მიერ გავრცელდა დეზინფორმაცია იმის შესახებ, რომ თითქოს თანამედროვე აფხაზეთის ასსრ-ს ტერიტორია მუდამ ადიღეური მოდგმის აფსუების ტომის კუთვნილება იყო (რომელთაც დღეს შეცდომით “აფხაზებს” უწოდებენ), ხოლო ქართველებმა ვითომდაც XX საუკუნეში “დაიპყრეს” აფხაზეთი. ამასთან დაკავშირებით მე შეგახსენებთ თქვენთვის კარგად ცნობილ ბესლეთის XII საუკუნის ხიდს სოხუმში, რომელიც თამარ მეფის ეპოქაშია აგებული. ამ ხიდზე მიკრულია განმარტებითი დაფა, რომელზეც წერია, რომ ხიდი ძველქართული არქიტექტურის ძეგლია და მასზე შემონახულია ქართული წარწერა, მაგრამ სიტყვა “ქართული” წაშლილია (არსებობს ფოტო ამ დაფისა). ვის დასჭირდა ამ სიტყვის წაშლა? ცხადია იმას, ვინც ესოდენ გულმოდგინედ აყალბებს აფხაზეთის ისტორიას და ავრცელებს ხმებს მისი ვითომდაც გვიანდელი “დაპყრობის” შესახებ ქართველთა მიერ. ამგვარი ადამიანები ჩქმალავენ იმასაც, რომ ამ ხიდის გარდა მთელს აფხაზეთში უამრავი ქართული ძეგლია და რომ არაქართული ძეგლები აქ საერთოდ არ მოიპოვება (რუსული ძეგლები ჩნდება XIX-XX საუკუნიდან), რაც იმაზე მიუთითებს, რომ აფხაზეთი მუდამ საქართველოს განუყოფელი ნაწილი იყო, ხოლო თავად სიტყვა “აფხაზეთი” იყო სახელწოდება დასავლეთ საქართველოსი ისევე, როგორც ეგრისი და კოლხეთი, აფხაზები ქართული ტომის სახელწოდება იყო, ხოლო ამ მხარის დღევანდელი მკვიდრნი, ადიღეური აფსუები აქ ჩამოსახლდნენ XVII-XVIII საუკუნეებში, შეერივნენ ადგილობრივ ქართულ მოსახლეობას და მიიღეს “აფხაზების” სახელწოდება. ეს თანამედროვე ისტორიოგრაფიის ანბანური ჭეშმარიტებებია; ასე, რომ ამის დამალვა ან საწინააღმდეგოს მტკიცება მიგვითითებს მხოლოდ უმეცრებაზე ან ისტორიის ბოროტგანზრახულ ფალსიფიკაციაზე. წყარო http://ertoba.net/echo1/sppro/bpg/publication_view.asp?InfoID=392&iabspos=2&vjob=vsub,12

FRIDRIX შვილო როცა ვინმეს რამეს აბრალებ და სდებ ბრალს აგენტობაში მტკიცებულება უნდა დადო ( ფოტოები , ხელწერილები , ჩანაწერები და ასე შემდეგ ) შენ რაც დაწერე 1 % კი არაა მტკიცებულება საქართველოს კანონმდებლობით ცილისწამება ისჯება პატიმრობით !!!

FRIDRIX შენ ცუდი მეტი აღარ თქვა სტურუაზე თორემ კახა აბუაშვილთან ( კაბუსთან ) გექნება საქმე , მე გაგაფთხილე !!!

FRIDRIX ბიჭო ნუ უზრდელობ ჩემზე ბევრად უმცროსი ხარ და წესიერად მელაპარაკე თორემ გაგაქრობ ბიჭო აგაოთქლებ საერთოდ !!!

FRIDRIX მე ერთ დღეს გაძლევ ვადას და არ დადებ მტკიცებულებას და შენს თავს დააბრალე რაც მოგივა ! სააკაშვილი სომეხი რომ არის ეხლა გაიგე ? მიშას ნამდვილი გვარია სააკიანი მამამისი იძახის სომხები იყვნენო ჩვენი წინაპრებიო და რა არის ამაში სამარცხვინო ? გიჟი ზ . გამსახურდია დეგენერატი ფაშისტი ქსენოფობი გიჟი იყოო მე რომ ვყოფილიყავი გამსახურდიას ხელისუფლებაში შუბლს გავუხრეტავდი გამსახურდიას და ჩავაძაღლებდი იმიტომ რომ სამარცხვინო კაცი იყო გამსახურდია ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა ჩამოაგდო პრეზიდენტობიდან რუსეთთან ერთად იმიტომ რომ დეგენერატი იყო !!!

FRIDRIX მისმინი ბიჭო რობერთ სტურუა ნუ აგინებ თორემ სერიუზული პრობლემები შეგექნება ბატონი რობერტის თმის ღერადაც არ ღირხარ ვორნი და 1 დღეს გაძლევ ვადას რომ დადო მტკიცებულება რომ რუსეთის აგენტია ! თუ რობერთ სტურუა რუსეთის აგენტია მინისტრი რურუა პუტჩისტი მხედრიონელია და ნაგავი კაცია ! სიმონ მასხარაშვილი კიდე მასხარაა და ერთი სირია რომელიც სერიუზულ ისტორიკოსად არავინ აღიარებს !

ვინც აფხაზეთი აღიარა და აღიაერებს მომავალში ყველას დედებს შევტენე კარალევსკი მე ♥ აფხაზეთი საქართველოააა :yes:

ილარიონოვს გაუმარჯოს

FRIDRIX ზ.გამსახურდია გმირი კი არა სირი იყო ბიჭო რობერტ სტურუა ს შეეშვი და თავი დაანებე წესიერი და დიდი ხელოვანი კაცია შენ თვითონ თავად ხარ რუსეთის აგენტი FRIDRIX

FRIDRIX ისრაელი გასანადგურებელია უნდა განადგურდეს აშშ ერთად ფეხებს ვერ მოჭამენ თურქეთის პრემიერს ისრაელზე საძაგელი ქვეყანა არ არსებობს , FRIDRIX შენ შემთხვევით ებრაელი ხომ არ ხარ ?

FRIDRIX ოეე რატომ უნდა დარჩეს ისრაელის ხელში ეგ ტერიტორია მაგათ არც ეკუთვნოდა და ისრაელს დედა უნდა ეტიროს მე რო ეგვიპტის პრეზიდენტი ვიყო ისრაელს გავანადგურებდი მიწასთან გავასწორებდი ირანის და თურქეთის დახმარებით ! ისრაელი უნდა აღიგავოს პირისა და მიწისა !!! გაუმარჯოს პალესტინის დამოუკიდებლობას :nekro: :nekro:

პალესტინა გახლავთ ისრაელის მიერ ოკუმპირებული ტერიტორია და უკანონოდ აქვს მითვისებული , ამერიკის შეერთებული შტატები ოკუპანტ ისრაელს კვლავ დღესაც ეხმარება და თანაშრომლობს მასთან :nekro: :nekro: :nekro:

აფხაზეთი არის საქართველოს კანონიერი ტერიტორია ასე რომ აფხაზეთს დამოუკიდებლობა არ ეკუთვნის მაგრამ ფართო ავტონომია საქართველოს შემადგენლობაში ეკუთვნის

აფხაზეთის ისტორიის გარშემო ისტორიკოსები შორის მრავალი წელია, დავობენ. სხვადასხვა საკითხებზე შეუთანხმებლობამ ხელი შეუწყო როგორც ქართულ, ისე აფხაზ საზოგადოებაში არასწორი სტერეოტიპებისა და წარმოდგენების ჩამოყალიბებას. ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის ერთ-ერთ მიზეზად ექსპერტთა ნაწილი სწორედ ისტორიულ საკითხებზე შეუთანხმებლობას და დაპირისპირებას მიიჩნევს. რა განსხვავებაა ტერმინ „აფსუასა“ და „აფხაზს“ შორის? არსებობს თუ არა აფხაზურ ენაში „ზღვისა“ და „ნავის“ გამომხატველი ტერმინები?ამ და სხვა საინტერესო ისტორიულ საკითხებზე ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი გია ანჩაბაძე გვესაუბრება. - საინტერესოა, მაინც რატომ ვერ შეთანმხდნენ ქართველი და აფხაზი ისტორიკოსები? როგორც ვიცით, ერთ-ერთი ასეთი საკითხი აფხაზთა წარმომავლობას შეეხება. - უპირველეს ყოვლისა, მე არ ვიტყოდი, რომ აფხაზთა წარმოშობის საკითხში მეცნიერები ასე მკაცრად იყოფიან ეთნიკური ნიშნით – ქართველებად და აფხაზებად. არაერთი ცნობილი ქართველი მეცნიერის აზრით, აფხაზები აღმოსავლეთ შავიზღისპირეთის უძველესი მკვიდრები არიან. ზოგი მეცნიერი (ივანე ჯავახიშვილი, სიმონ ჯანაშია, არნოლდ ჩიქობავა და სხვ.) იმასაც კი ვარაუდობდა, რომ დღევანდელი დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე აფხაზურ-ჩერქეზული ტომები წინ უსწრებდნენ ქართველურ მოსახლეობას, ანუ უფრო ძველი აბორიგენები არიან. ეს აზრი ქართულ ისტორიოგრაფიაში გავრცელებული იყო, ფაქტობრივად, 1989 წლამდე, როცა ქართულ-აფხაზური კონფლიქტი მწვავე ფაზაში გადავიდა. აზრი, გავრცელებული თანამედროვე ქართულ (ძირითადად პოპულარულ) ლიტერატურაში, თითქოს აფხაზები XVII–XVIII საუკუნეებში ჩამოსახლდნენ ჩრდილო კავკასიიდან, კრიტიკას ვერ უძლებს. წერილობითი წყაროებით, აფხაზური ტომები I საუკუნიდან ჩანან უწყვეტად დღევანდელი აფხაზეთის ტერიტორიაზე, თუმცა სავარაუდოა, რომ ისინი უფრო ადრეც იქ ცხოვრობდნენ . ქართულ მეცნიერებაში დიდხანს იყო გავრცელებული აზრი, რომ რამდენიმე ათასი წლის წინ თითქმის მთელი დღევანდელი დასავლეთ საქართველო გურია-აჭარამდე და უფრო სამხრეთითაც აფხაზურ-ჩერქეზულ ტომებს ეკავათ. წერილობით წყაროებში საერთოდ დაფიქსირებულიც კი არ არის ჩრდილოეთიდან მოსახლეობის რაიმე მნიშვნელოვანი ნაკადის გადმოსვლა აფხაზეთის ტერიტორიაზე. სამაგიეროდ, მრავალი ცნობაა შემონახული იმის შესახებ, რომ მოსახლეობა სწორედ აფხაზეთიდან გადადიოდა მასობრივად ჩრდილოეთში. გვიანი შუა საუკუნეების ამ აფხაზი გადასახლებულების შთამომავალია დღევანდელი აბაზა ხალხი. გარდა ამისა, რიგი ჩერქეზული ტომიც თავს თვლის აფხაზეთიდან და შავიზღვისპირეთიდან წასულად. აფხაზთა ჩრდილოეთში გადასახლებებზე მეტყველებენ არა მარტო ზეპირგადმოცემები, ტოპონიმია, ენობრივი და ეთნოგრაფიული მასალები, არამედ წერილობითი წყაროების მონაცემებიც. კერძოდ, ამის შესახებ პირდაპირ წერენ XVII_XIX ს-ის დასაწყისის ისეთი ცნობილი ავტორები, როგორებიც არიან: ევლია ჩელები, კსავერიო გლავანი, კარლ პეისონელი, იოჰან გიულდენშტედტი, იაკობ რეინეგსი, პეტრე პალასი, იან პოტოცკი და სხვ. ყოველივე ზემოთქმულზე დაყრდნობით კავკასიოლოგიაში დიდი ხნის დადგენილია აბაზების წარმოშობა ისტორიული აფხაზეთის ტერიტორიიდან. აფხაზური ტომების ჩრდილო კავკასიაში გავრცელების შედეგად დასავლეთ კავკასიონის ორივე ფერდობი (ჩრდილოეთი და სამხრეთი) აფხაზებით დასახლებული აღმოჩნდა. ამიტომ XVIII ს-ის უცხოურ წყაროებში დღევანდელ აფხაზეთს ეწოდება დიდი აფხაზეთი, ხოლო მდ. ყუბანის აუზის ზემო ნაწილს კი – მცირე აფხაზეთი. - რა განსხვავებაა ტერმინ „აფსუასა“ და „აფხაზს“ შორის? - „აფსუა“ არის აფხაზების თვითსახელწოდება, ანუ ავტოეთნონიმი, ხოლო „აფხაზი“ – მათი ყველაზე გავრცელებული ალოეთნონიმია, ანუ სახელი, რომელსაც სხვა ხალხები უწოდებენ. ისევე, როგორც „ქართველი“ არის ჩვენი ავტოეთნონიმი, ხოლო ტერმინები: „გურჯი“, „გრუზინ“, „ვრაცი“, „ჟორჟიენ“ და სხვა – ალოეთნონიმებია. ამრიგად, „აფსუა“ და „აფხაზი“ სხვადასხვა ხალხების სახელწოდებები კი არ არის, არამედ ერთი ხალხის – აფხაზების სახელწოდებაა, პირველი - აფხაზურ ენაზე, მეორე კი - ქართულ ენაზე, საიდანაც გავრცელდა ბევრ სხვა ენაში. - ისტორიულ წყაროებში როდიდან ფიქსირდება აფხაზური ენა და როდის წარმოიშვა აფხაზური დამწერლობა? - აფხაზური ენის პირველი დაფიქსირება წერილობით წყაროებში უნდა იყოს „ქართლის ცხოვრებაში“ მოტანილი ცნობა, რომ თამარ მეფემ თავის ვაჟსა და მემკვიდრეს – გიორგის უწოდა მეორე სახელი „ლაშა“, „რომელი განმანათლებლად სოფლისა ითარგმანა აფსართა ენითა“. ტერმინი ლაშა (ალაშა) აფხაზურ ენაზე დღესაც სინათლის სხივს ნიშნავს, ხოლო ეთნონიმი „აფსარი“ უნდა წარმოდგებოდეს აფხაზთა თვითსახელწოდებიდან – „აფსუა“. როგორც ჩანს, მემატიანემ ამ ეთნონიმის გამოყენება იმიტომ ირჩია, რომ მკითხველისათვის ეჩვენებინა, კერძოდ რომელი აფხაზების ენაზე ნიშნავდა სინათლის სხივს „ლაშა“. საქმე ისაა, რომ XII–XIII საუკუნეებში ტერმინს - „აფხაზი“ სამი მნიშვნელობა ჰქონდა. იგი აღნიშნავდა: 1) საკუთრივ აფხაზებს, 2) დასავლეთ საქართველოს მოსახლეობას (ეთნიკური აფხაზების ჩათვლით) და 3) სრულიად საქართველოს მოსახლეობას. ეს იყო გამოხატულება იმ დიდი როლისა, რომელიც აფხაზება შეიტანეს საქართველოს გაერთიანების საქმეში. შემდეგი დროის ავტორთა თხზულებებში უკვე ვხვდებით პირდაპირ ცნობებს აფხაზთა ცალკე ენის არსებობის შესახებ. ამ მხრივ, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ცნობილი თურქი მოგზაურის ევლია ჩელებიას მონათხრობი, რომელმაც 1641 წელს იმოგზაურა აფხაზეთის სანაპიროზე და საინტერესო ჩანაწერები დაგვიტოვა „არაჩვეულებრივი და გასაოცარი აბაზას ენის“ შესახებ (თურქულად აფხაზს ეწოდება „აბაზა“). მას მოაქვს ცალკეული აფხაზური სიტყვები (ჩაწერილი თურქულ-ოსმალური ანბანით) და მთელი წინადადებები სათანადო თარგმანით. ეს მასალა არავითარ ეჭვს არ ტოვებს, რომ სწორედ აფხაზური ენის აღწერაა. ის ფაქტი, რომ აფხაზური ენის ნიმუშები მხოლოდ XII ან, თუ გნებავთ, XVII ს-დან არის დაფიქსირებული, სულაც არ ნიშნავს, რომ უფრო ადრე აფხაზეთში აფხაზურენოვანი მოსახლეობა არ არსებობდა. ქართული ენის ჩვენამდე მოღწეული უძველესი ნიმუშები ახ.წ. V საუკუნეს ეკუთვნის; სხვა ქართველური ენების (მეგრულ-ჭანური და სვანური) მასალები კი XVII–XVIII სს-ში ჩანან პირველად, მაგრამ ეს ფაქტები ისე ხომ არ უნდა გავიგოთ, რომ ამ ენებზე მანამდე არავინ ლაპარაკობდა? პირიქით, ცნობილია, რომ სვანური უფრო ძველი ქართველური ენაა. საკითხი, თუ როდის წარმოიშვა აფხაზური დამწერლობა, საკამათოა. ზოგი რუსი და აფხაზი მეცნიერი ვარაუდობს, რომ აფხაზური დამწერლობა ძველ დროში არსებობდა. მეცნიერთა უმრავლესობა კი ამ აზრს არ იზიარებს. ისინი თვლიან, რომ დამწერლობა აფხაზურ ენაზე პირველად გაჩნდა XIX ს-ის მეორე ნახევარში. მეც ამ აზრისა ვარ. ის ფაქტები, რომლებიც მოყავთ აფხაზური დამწერლობის ძველ დროში არსებობის მომხრეებს, სრულიად არასაკმარისია მათი ვარაუდის დასამტკიცებლად. მიუხედავად ამისა, დამწერლობის გვიან გაჩენის ფაქტი რაიმე უცნაურობას არ წარმოადგენს. კავკასიაში 50-ზე მეტი ადგილობრივი ხალხი ცხოვრობს. ენების რაოდენობა უფრო მეტია, მაგრამ მათგან მხოლოდ ქართულ და სომხურ ენებს აქვთ ძველი დამწერლობა. ჩვენს საზოგადოებში ფართოდაა გავრცელებული მოსაზრება, თითქოს აფხაზურ ენაში არ არსებობს „ზღვისა“ და „ნავის“ გამომხატველი ტერმინები. აქედან კეთდება დასკვნა, რომ აფხაზები ისე ცოტა ხნის წინ არიან ჩამოსულები ზღვის სანაპიროზე, რომ ჯერ მისი სახელიც ვერ გამოუთქამთო. არ ვიცი პირველად ვინ მოიგონა ეს ყალბი „არგუმენტი“. თუმცა, უბრალო ლოგიკა გვკარნახობს, რომ ხალხს, რომელსაც თუნდაც რამდენიმე წელიწადი უცხოვრია ზღვასთან, არ შეიძლება ენაში მისი დასახელება არ ჰქონდეს. აფხაზები კი ზღვასთან უხსოვარი დროიდან ცხოვრობენ და მათი ენაც მდიდარია საზღვაო ლექსიკით. როგორც ზღვისპირეთის მცხოვრებლები, აფხაზები მისდევდნენ საზღვაო რეწვასა და მეკობრეობას. ისინი საკმაოდ შორს ცურავდნენ. ჰოლანდიელი მეცნიერი ნიკოლას ვიტსენი 1692 წ. წერდა აფხაზი მეკობრეების შესახებ, რომ მათ გამო ზოგჯერ ფერხდებოდა გემების მიმოსვლა კაფასა (ყირიმი) და კონსტანტინოპოლს შორის. ვახუშტი ბატონიშვილის (XVIII ს.) ცნობითაც, აფხაზები „ზღუასა შინა მაგარნი და ძლიერნი“ იყვნენ. ასეთი ცნობები საკმაოდ ბევრია. განვითარებულ ზღვაოსნობასთან დაკავშირებული იყო გემთმშენებლობა, რომელმაც XIX ს-ის მეორე ნახევრამდე იარსება. აფხაზური ხომალდები 100-მდე კაცს იტევდნენ და პატარა ზარბაზნებით იყვნენ შეიარღებულნი. თუმცა აფხაზებს უფრო დიდი გემების აშენებაც შეეძლოთ. არსებობს ცნობა, რომ 1802 წლის ახლოს აფხაზეთის მთავარმა ქელეშ-ბეგმა ოსმალეთის სულთანს საჩუქრად მიართვა თავის ქვეყანაში აგებული 60-ზარბაზნიანი ხომალდი. - რა ენაზე საუბრობდნენ აფხაზი მთავრები? -რა ენაზე ლაპარაკობდნენ უძველესი დროის აფხაზი მთავრები, ამის მაჩვენებელი პირდაპირი მასალები არ არსებობს, მაგრამ უნდა ვიფიქროთ, რომ მათი მშობლიური ენა აფხაზური იყო. გარდა ამისა, სხვადასხვა პერიოდებში აფხაზეთის მთავრები და დიდი ფეოდალები ფლობდნენ აგრეთვე ბერძნულ, ქართულ, თურქულ-ოსმალურ ენებს. XIX ს-დან კი რუსულ ენასაც. ქართული ენის ცოდნა აფხაზ დიდებულებში, ალბათ, ფართოდ გავრცელდა VIII–IX სს-დან. ვახუშტის ცნობით, აფხაზებს „ენა საკუთარი თვისი აქუსთ, არამედ უწყიან წარჩინებულთა ქართული“. წერილობით წყაროებში ფეოდალური აფხაზეთი ყველაზე კარგად არის გაშუქებული XIX ს-ში. ამ დროს ჩვენ ვხედავთ, რომ აფხაზეთის მთავრები და თავადები აფხაზურის გარდა ფლობენ ქართულ, თურქულ, შემდეგ ასევე რუსულ ენებს. კერძოდ, ამ ენებზე ახორციელებდნენ ისინი მიმოწერას. აფხაზური კი მათი მშობლიური სალაპარაკო ენა იყო. შემთხვევითი არ არის, რომ აფხაზეთის უკანასკნელი მთავრის ვაჟი გიორგი შარვაშიძე (1846–1918) - ცნობილი პოეტი და საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს დიდი პატრიოტი, შესანიშნავად ფლობდა აფხაზურ ენას. თანამედროვეთა ცნობით, ისეთ წმინდა და დახვეწილ აფხაზურ ენაზე იმ დროს უკვე აღარავინ ლაპარაკობდა.

დაჩი თქვენ რაც დაწერეთ სულ პირველად არის თეიმურაზ გვანცელაძის სტატია ეგ კაცი არა სანდოა რბილად რომ თქვათ აფერისტია როცა უნდა როგორც უნდა ისე გადასხვანიერფერებს ყველაფერს ვითომც არაფერია გადახედეთ გვანცელაძის ძველ სტატებს აფხაზებზე და განსხვავებებს თავად ნახავთ !