რა მდგომარეობაა საჯარო სკოლების საპირფარეშოებში?

სამი წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც აქ, ჩემს ბლოგში, თბილისის ერთი კონკრეტული სკოლის მაგალითზე საჯარო სკოლებში არსებული ჰიგიენის და სანიტარული ნორმების დარღვევაზე მოგახსენეთ.

კერძოდ, საკითხი ეხებოდა საპირფარეშოს და მის მიმდებარედ მდგარ აუტანელ სუნს, რის გამოც მოსწავლეებს არათუ საპირფარეშოში, სკოლის შენობაში შესვლაც კი ემძიმებოდათ.

რა თქმა უნდა, მშობლები აქტიურად ვაპროტესტებდით ამ ფაქტს და დირექტორსაც ვაწუხებდით პრეტენზიებით და სამეურნეო ნაწილის გამგებსაც, რომელთაგან ვიღებდით პასუხს, რომ აღნიშნული პრობლემა სანიტარული წესების დარღვევით კი არ იყო გამოწვეული, არამედ ცუდად დამონტაჟებული კანალიზაციის სისტემით და რომ ისინი პრობლემის აღმოსაფხვრელად ყველა ღონეს მიმართავდნენ.

პრობლემის აღმოფხვრის რა გითხრათ, მაგრამ ჩვენს მიერ არაერთგზის გამოთქმული უკმაყოფილების შემდეგ, დირექტორმა საუკეთესო გამოსავალს მიაგნო და მშობლებს შენობის შიგნით შესვლა სასტიკად აგვიკრძალა.

ამის მერე, მართალია არაოფიციალურად, მაგრამ საჭირო ინფორმაცია განათლების სამინისტროსაც მივაწოდეთ, იმ იმედით, რომ რეაგირებას პეტიციის გარეშეც მოახდენდნენ. თუ არაფერს შეცვლიდნენ, იმას მაინც ვფიქრობდით, რომ ვინმე მოვიდოდა, ადგილზე შეამოწმებდა ვითარებას და იტყოდა, გვეშველებოდა თუ არა რამე. 

ამასობაში დაიწყო პანდემია და განათლების სამინისტრომაც სასწავლო დაწესებულებებში სანიტარიის და ჰიგიენის წესების მკაცრი დაცვა მოითხოვა, რამაც კიდევ უფრო დიდი იმედი მოგვცა, რომ ჩვენი სკოლის პრობლემა ამჯერად მაინც მოგვარდებოდა.

მოგეხსენებათ, პანდემიის პერიოდში სწავლა უმეტესად ონლაინ-რეჟიმში მიმდინარეობდა, ამიტომ საპირფარეშოს საკითხი ჩვენც მიგვავიწყდა, მაგრამ როგორც კი სასწავლო პროცესი სკოლების შენობებში განახლდა, აღმოჩნდა, რომ მთელი ორი წლის განმავლობაში მდგომარეობის გამოსასწორებლად არავის უზრუნია.

უფრო მეტიც, არამარტო საპირფარეშოს შემაწუხებელ სუნზე, მოსწავლეები იმაზეც ჩიოდნენ, რომ ხშირად არც ქაღალდი იყო ადგილზე და არც საპონი, რომ ზოგი ჩასარეცხი ავზი არც მუშაობდა და იქ შესვლა მათთვის კიდევ უფრო აუტანელი გახდა.

ბუნებრივია, მეტის მოთმენა არ შეიძლებოდა, რამდენიმე მშობელი სკოლის დირექტორს ისევ ვეწვიეთ და პრობლემის მოგვარება ისევ მოვთხოვეთ.

პასუხი ისევ ასეთი იყო: მესმის, ვიცი, რომ პრობლემა არსებობს, მაგრამ მე არაფრის შეცვლა არ შემიძლია. რამდენი ხელოსანიც არ მოვიყვანეთ, რამდენჯერაც არ გავარემონტეთ, ხარვეზი ვერ გასწორდა და წლებია, ასე გრძელდება.

მივხვდი, რომ მასთან ამ თემაზე ლაპარაკს აზრი არ ჰქონდა და კონსულტაციისთვის იმ დღესვე განათლების სამინისტროს პრეს-სამსახურში დავრეკე. მაინტერესებდა, მსგავს სიტუაციაში მშობლებს რა ზომების მიღება შეგვეძლო, მინისტრისთვის კოლექტიური განცხადებით უნდა მიგვემართა თუ ერთი მშობლის განცხადებაც კმაროდა.

მითხრეს, რომ არათუ კოლექტიური, რეაგირებისთვის ერთი ანონიმური წერილიც კი საკმარისი იქნებოდა.

ანონიმური და დასამალი არაფერი მქონდა, ამიტომ მეორე დღესვე მივედი სამინისტროში და მინისტრის სახელზე აღნიშნული პრობლემის შესახებ შესაბამისი შინაარსის განცხადება დავტოვე.

ადმინისტრაციაში მითხრეს, რომ უახლოეს პერიოდში განიხილავდნენ და რეაგირების შესახებ პასუხსაც წერილობით მაცნობებდნენ.

ეს იყო მიმდინარე წლის ივნისის დასაწყისში.

ამავე პერიოდში ჩემს სამეგობრო-სანაცნობოში გამოვიკითხე, მათი შვილების სკოლებში  სანიტარული ნორმების მხრივ რა მდგომარეობა იყო და ყველამ ერთმანეთზე უარესი ცნობა მომაწოდა.

აღმოჩნდა, რომ იშვიათი გამონაკლისების გარდა, ყველა საჯარო (და არა მარტო) სკოლაში ერთი და იგივე პრობლემა აქვთ, - გაუმართავი და მოუწესრიგებელი საპირფარეშო, სადაც მოსწავლეებს შესვლა უჭირთ.

ერთმა მშობელმა მომწერა, რომ როცა მისი შვილები პატარები იყვნენ, ტუალეტში თუ მოუნდებოდათ, ურეკავდნენ, რადგან სკოლის საპირფარეშოში ვერ შედიოდნენ და მასაც შესვენებებზე სახლში მიჰყავდა. რაც გაიზარდნენ, შინ მისვლამდე ითმენენ...

,,ჩვენს სკოლაშიც კატასტროფაა. პატარები სანამ იყვნენ, მირეკავდნენ და ვაკითხავდი, სახლში მომყავდა შესვენებაზე, მაგ მიზნით... ახლა ითმენენ. გაარემონტეს და მაინც იგივე ამბავია.“

მეორემ ასეთი ფაქტი მომიყვა: ,,ბავშვის გამოსაყვანად რომ მივედი, ერთხელ  სკოლის ტუალეტში შევედი, სახლამდე ვერ მოვითმენდი. ჰოდა, ვერანაირი ნიშანი რომ ვერ ვნახე, საიდან ირეცხებოდა, გამოვედი და დამლაგებელს ვკითხე, რა ხდება-მეთქი. დღის ბოლოს შედის ალიკა და შლანგით რეცხავს, აბა, ამდენმა მოსწავლემ რომ რეცხოს, წყლის ფულს გადახდა არ უნდაო? სპეციალურად ჰქონდათ გაფუჭებული...   

საპონზე აღარაფერს ვამბობ, რის საპონი და ქაღალდი?..

იმიტომაც ყარდა პირველი სართული. კი ვიჩხუბე, მაგრამ საბოლოოდ დაუნახავი და ინტრიგანი მე გამოვედი.“

კიდევ უფრო მძიმე იყო მესამეს მონათხრობი: ,,პირველ კლასში იყო მაშინ ჩემი შვილი. გაკვეთილების მერე რომ მივაკითხე, დამრიგებელმა წინასწარ გვერდზე გამიყვანა და გამაფრთხილა, არაფერი შეიმჩნიოთ, ჩაისველა და კლასში ზისო. ელდა მეცა, ხმა ვერ ამოვიღე, რადგან არ ვიცოდი, მიზეზი რა იყო. ბავშვი მობუზული და შეშინებული იჯდა. დავუყვავე, სახლში წამოვიყვანე, დავბანე, გამოვუცვალე და მერე მშვიდად გამოვკითხე, რატომ მოუვიდა. მითხრა, ტუალეტში მინდოდა, დასვენებაზე წავედი, მაგრამ ისეთი ბინძური იყო იქაურობა, შიგნით ვეღარ შევედი. მიჭირდა, მაგრამ ვიფიქრე, ბოლო გაკვეთილზე მოვითმენ და მერე სახლში ვიზამო. ბევრი ვითმინე, მაგრამ ბოლომდე ვეღარ გავძელიო.

ისე გავმწარდი, მზად ვიყავი იმ საღამოსვე მივვარდნოდი დირექტორს და გამელანძღა. მეორე დღეს რომ მივედი სკოლაში და პრეტენზიები ვუთხარი, არც მომისმინა.“

მათი ნაამბობის მერე ჩემთვისაც გასაგები გახდა, თუ რატომ არ მუშაობდა ჩასარეცხი ავზები ჩვენს სკოლაშიც, მაგრამ იმას დღემდე ვერ ვხვდები, ტუალეტის სუნით აყროლებულ დერეფნებში როგორ შეუძლიათ სკოლის დირექტორებს ცხვირაბზუებულებმა და თავაწეულებმა იარონ და არაფერი შეიმჩნიონ; მერე ქვეშევრდომებსაც პიედესტალიდან ისე უყურონ, თითქოს, რომელიმეზე რამით აღმატებულები იყვნენ.

ისიც გაუგებარია, რანაირად ხდება, რომ ყოველთვის, ყველა დროში როგორც საჯარო სკოლის, ისე ბაგა-ბაღების დირექტორებს (განსაკუთრებით თბილისში), ზემდგომ უწყებებში თითო ან ორი მფარველი მაინც ჰყავთ ხოლმე და მათგან გულმოცემულები, ვიდრე უკიდურეს ზომებს არ მიმართავ, შენს სამართლიან მოთხოვნებს და პრეტენზიებს აინუშშიც არ აგდებენ.

მახსოვს, რამდენიმე წლის წინ, ერთი ბაგა-ბაღის ჯგუფში, ასევე ჰიგიენის წესების მუდმივი დარღვევის გამო, აღმზრდელთან და მის თანაშემწესთან რომ ვერაფერი გავაწყვე, ბაღების მართვის სააგენტოში მივედი განცხადებით. ვიდრე მე პრობლემის არსი ბოლომდე მოვყევი, იმ აღმზრდელმა უკვე იცოდა, მასზე ინფორმაცია რანაირი აღნაგობის და როგორმა ჩაცმულმა პიროვნებამ მიიტანა ადგილზე.

ის უკვე დიდი ხანია, კარგად ვიცი, რომ თუ რაიმე დარღვევაზე ან ვინმეს უმართებულო საქციელზე ხმას ამოიღებ და წესს ან კანონს მოიშველიებ, უმალ ინტრიგანის სახელს მოგაკრავენ და ისე დაგიწყებენ ყურებას, თითქოს, უცხოპლანეტელი იყო და მათგან შეუძლებელს ითხოვდე.

კვლავ იმ საკითხს რომ დავუბრუნდეთ, რაზეც თავიდან დავიწყე მოყოლა, განათლების სამინისტროდან წერილობით პასუხს მთელი ზაფხული ველოდე, მაგრამ რადგანაც არავინ შემეხმიანა, ვიფიქრე, ჩემმა თავგამოდებამ ამაოდ ჩაიარა-მეთქი.

ამასობაში, მოახლოვდა სასწავლო წელი და გავიგეთ, რომ ჩვენი სკოლა სასწავლო პროცესს ისევ ონლაინ-რეჟიმში იწყებდა და შენობის კედლებს მოსწავლეები მხოლოდ 3 ოქტომბრისთვის დაუბრუნდებოდნენ.
ეჭვი გამიჩნდა, რომ უპასუხობის მიუხედავად შესაძლებელი იყო, განცხადებას შედეგი მოჰყოლოდა და შენობაში სწავლის პროცესი საპირფარეშოს რემონტის გამო შეფერხებულიყო.

პასუხს რას დავეძებდი, საქმე თუ გაკეთდებოდა?

მართლაც, მალევე გავიგე სასიხარულო ამბავი, ონლაინ-რეჟიმის მიზეზი სწორედ საპირფარეშოს რემონტი გამხდარა და რამდენიმე მშობელმა, ვინც იცოდა, რომ განათლების სამინისტრო მე შევაწუხე, დამირეკა და კმაყოფილმა მადლობა გადამიხადა.

იმას უკვე აღარავინ აპროტესტებდა, რომ არდადეგების პერიოდში, ივლის-აგვისტოში თავი არავინ შეიწუხა და საქმე მხოლოდ სექტემბრის დასაწყისში გაახსენდათ. ესეც ხომ, კარგა ხანია, ხელისუფლებების წესად იქცა და მივეჩვიეთ...  

მართალია, ამასობაში ჩვენი ბავშვები კერძო სკოლაში გადავიყვანეთ, სადაც ის პრობლემა, რაზეც ამდენი ვილაპარაკე, ჯერ-ჯერობით არ დგას, მაგრამ ძველი სკოლის ამბავი მაინც ძალიან გამიხარდა. ხუმრობა საქმე ხომ არ იყო, მოსაწავლეების და სკოლის პერსონალის რამდენწლიან ტანჯვა-წვალებას უნდა მოჰღებოდა ბოლო?!

მას შემდეგ, რაც სკოლა სწავლების ჩვეულ რეჟიმს დაუბრუნდა, დავინტერესდი, რამდენად კარგად იყო მოწყობილი საპირფარეშო, ბავშვები პირობებით კმაყოფილები თუ იყვნენ და დერეფნებიდან მყრალი სუნი თუ გაქრა. ამ მიზნით რამდენიმე მათგანი გამოვკითხე და შევიტყვე, რომ სკოლის საპირფარეშო მართლაც კაპიტალურად გაურემონტებიათ, კანალიზაციის მთელი სისტემა გამოუცვლიათ, შესაბამისად სუნიც გამქრალა და მოსწავლეებს ფიზიოლოგიური საჭიროებების მოთმენა უკვე აღარ უხდებოდათ, მაგრამ მაინც აღმოჩნდა ერთი მაგრამ... ახლადგარემონტებულ საპირფარეშოში ფეხსალაგების ნაცვლად უნიტაზები დაუმონტაჟებიათ.

ერთი შეხედვით, თითქოს, უნდა გაგვიხარდეს და ვთქვათ, რომ ძალიანაც კარგი უქნიათ, მაგრამ თუ დავფიქრდებით, მივხვდებით, რომ სკოლის ტუალეტებში უნიტაზების დადგმა ბევრად უფრო არაჰიგიენურია და მათი მოვლა-დასუფთავება ბევრად უფრო გაჭირდება.

ამდენად, მოგვარდა ცუდი სუნის და არასწორი გაყვანილობის პრობლემა, მაგრამ თავი იჩინა სხვამ, რაზეც მშობლები და მოსწავლეები უკვე ალაპარაკდნენ.

მოგეხსენებათ, სანიტარულ ნორმებს ზოგი ბავშვი და მოზარდი (მოზრდილიც) საკუთარ სახლში ვერ (არ) იცავს, არათუ სკოლის საპირფარეშოში, სწორედ ამის გამოა,  რომ როგორც სკოლაში, ისე სხვა ბევრს საზოგადეობრივ ტუალეტში მუდამ ანტისანიტარია გვხვდება.

დიახ, სარემონტო და მოშლილი კანალიზაციის სისტემის მოწესრიგება, რა თქმა უნდა სკოლის ადმინისტრაციის საზრუნავია, მაგრამ ჰიგიენის წესების დაცვა ყველა ჩვენგანს, დიდსა თუ პატარას გვევალება.

მის დარღვევაში მარტო ვერც სკოლის დირექტორს დავადანაშაულებთ და ვერც დამლაგებელს, თითო მოსწავლეს თითო დამლაგებელი ვერ ეყოლება.

ამ გარემოების გათვალისწინებით, ვეჭვობ, სკოლის საპირფარეშოებში უნიტაზების დამონტაჟება გამართლებული იყოს. განათლების სამინისტროსთვის მთლად ამდენიც არ მითხოვია, მარტო წლობით არსებული პრობლემის აღმოფხვრა ვთხოვე. ხოლო თუ თავად სკოლის დირექციამ მიიღო ეს გადაწყვეტილება, - ისევ თავისსავე სავალალოდ.

ვფიქრობ, ბევრი ვინმე ზედა აბზაცშიც იპოვის ჩემს ,,ინტრიგნობას“ და იტყვის, რომ მოცლილი ვარ, მაგრამ აღარ დავეძებ, დაე, ინტრიგნად მიგაჩნდეთ, ოღონდ საქმე ისე გაკეთდეს, როგორც საჭიროა და არა - უკუღმა.  

ისე კი, განათლების მინისტრის ადგილზე რომ ვიყო და რომ ვიცოდე, ამ ეპოქაში ჩემი სკოლის მოსწავლეები სახლში წასვლამდე ფიზიოლოგიურ მოთხოვნილებებს ითმენენ, რადგან სასწავლო დაწესებულების საპირფარეშოში არ შეისვლება, არ დაველოდებოდი ჩემისთანა ინტრიგნების წერილებს და განცახდებას, ყოველგვარი წინასწარი გაფრთხილების გარეშე (თანამშრომლებსაც არ ვეტყოდი ამის შესახებ, თორემ ინფორმაცია აუცილებლად გაჟონავდა) თითო კვირას თითო სკოლას თავად ვეწვეოდი და დიახ, თავადვე შევამოწმებდი საპირფარეშოებს. ყველა დეტალს გულდაგულ შევისწავლიდი და თუ სადმე ნორმები იქნებოდა დარღვეული, სადაც რამე არ მომეწონებოდა, დირექტორს დაუყოვნებლივ გავათავისუფლებდი; მეორე კვირას მეორე სკოლაში მივიდოდი და იგივე ზომებს მივიღებდი. დარწმუნებული ვარ, რამდენიმე კვირის შემდეგ ასე, სკოლა-სკოლა სიარული საჭირო აღარ იქნებოდა, რადგან თანამდებობის დაკარგვის შიშით დირექტორები საკუთარი ხელით მოაგვარებდნენ ყველა პრობლემას.

მაგრამ მე მინისტრი არ ვარ, ვინც არის იმას, კიდევ, მსგავსი საქციელი აზრად არ მოსდის.  

 

ირმა ბერიშვილი