Search the Community

იშთარი (აქადური:DINGIR INANNA) — ხორციელი სიყვარულის, ნაყოფიერების, ომისა და შუღლის ქალღმერთი ასურეთსა და ბაბილონში. მისი შუმერული ანალოგია ინანა. იშთარი არის ნაყოფიერების, ფიზიკური სიყვარულის ქალღმერთი, ომის და არეულობების, ასტრალური ღვთაების პერსონიფიკაციის პლანეტა ვენერა; ასოცირებული პარასკევ დღესთან. ითვლებოდა, რომ იშთარი იცავდა მეძავებს. იგი იყო ელიასა და ბაალის ქალიშვილი. მთავარი მითი მოგვითხრობს, რომ ქალღმერთმა სიყვარული შესთავაზა გილგამეშს, თუმცა მან უარი თქვა და შეახსენა, რომ ბევრი შეყვარებულია დაღუპული მის მიერ - ღმერთების, ადამიანებისა და ცხოველების სახით. გაბრაზებული ქალღმერთი საპასუხოდ აგზავნის მის ქალაქ ურუქში ზეციურ ხარს - მონსტრს, რომელიც მისი მოთხოვნით შექმნა იშთარის მამამ, ღმერთმა ანუმ. სხვა მითები გვაცნობებს ამბავს იშთარის აღზევებას ჯოჯოხეთში, რომლის შემდეგ კი გაქრა დედამიწაზე სიყვარული, ფლორა და ფაუნა. დასავლეთ სემიტურ მითოლოგიაში იშთარი ასოცირდება ასტარტით, ხოლო შუმერულ მითოლოგიაში - ინანით. მის შესახებ მონაცემები დაცულია აშურის ფრაგმენტში (ძვ. წ. XI საუკუნე) და ასურბანაფალის ბიბლიოთეკაში (ძვ. წ. VII საუკუნე). შუმერი ქურუმების კასტა ცალკეულ ჯგუფებათ იყოფოდა, რომლებიც ვიწრო სარიტუალო პროცესებს აღასრულებდნენ: ერთნი ღვთისმსახურებასა და ტაძრის მუსიკას განაგებდნენ, მეორენი შემლოცველნი იყვნენ, მესამენი - ნათელმხილველნი, რომელთა მოვალეობას შეადგენდა ციურ მნათობებზე დაკვირვება, კეთილ და უკეთურ დღეთა გარჩევა. იყვნენ ქურუმები ქალებიც, რომლებსაც ხალხი დიდ პატივს სცემდა. ისინი სეზონურ დღესასწაულებზე საღვთო ქორწინების რიტუალს ასრულებდნენ. ადრე შუმერთა მთავარი ღვთაება იყო ენლილი. რელიგია ბოლომდე პოლითეისტური (მრავალღმერთიანი) დარჩა, თუმცა მისი განვითარების განსაზღვრულ პერიოდში (ჩვ. წ.-მდე XVIII საუკუნე) იგრძნობოდა მიდრეკილება მონოთეიზმისკენ (ერთღმერთიანობა). მაგალითად, მარდუქ-ენლილს თითქმის ყველა ღმერთის ატრიბუტები მიაწერეს.

ბიბლიის მიხედვით, აბრაამული რელიგიური ტრადიციის თანახმად, პირველი ბიბლიური პატრიარქი წარღვნის შემდეგ იყო - აბრამი (აბრაამი), რომელმაც აღთქმა დადო უფალთან (საბაოთთან). აბრაამი რელიგიური წარმოდგენების მიხედვით ცხოვრობდა ძვ.წ. 1800-1750 წლებში, მის შემდეგ იყო პატრიარქი იაკობი (დაახლ. 1700 წ.), იაკობის შემდეგ იოსები (ძვ.წ. 1650 წ.), იოსების შემდეგ - მოსე (მოშე - ძვ.წ. 1250-1230 წწ.) და ა.შ. რელიგიური იერარქების მტკიცებით იუდეველთა ეგვიპტიდან გამოსვლა მოხდა ძვ.წ. 1250-1230 წლებში ანუ მოსეს (მოშეს) დროს. სამწუხაროდ თუ საბედნიეროდ არ ვიცი, მაგრამ ეს რელიგიური წარმოდგენები სინამდვილეს არ შეესაბამებიან, რადგანაც როგორც უკვე ითქვა, ქალდეველთა მიერ მესოპოტამიის დაპყრობა დაიწყო ძვ.წ. IX-ე საუკუნეში და დასრულდა ძვ.წ. 625 წელს ახალი ბაბილონიის შექმნით, რომლის სათავეში მოექცა ქალდეველთა სამეფო დინასტია. პირველი ქალდეველი მეფე იყო ნაბოპალასარი. 555-538 წლებში ქალდეველების რეფორმებმა რადიკალური სახე მიიღეს, მეფე ნაბონიდმა გააძლიერა მთვარის ღმერთი სინის კულტი და უარყო მარდუქის კულტი, გადაადგილა დედაქალაქიც ბაბილონიდან თემის ოაზისში. დაიმსახურა მარდუქის ქურუმების გულისწყრომა. აღსანიშნავია ისიც, რომ ბიბლიური იაჰვე-საბაოთის კულტი დაკავშირებულია მთვარესთან, მთვარის ფაზებთან. სწორედ ახალმთვარეობის და სავსემთვარეობის დროს უმართავდნენ ძველი იუდეველები დღესასწაულებს, როგორც წერია ძველ აღთქმაში (იერემიასთან, ესაიასთან, ეზეკიელთან და ა.შ.). გამოდის, რომ იაჰვე არის მთვარის ღმერთი, რომლის კულტიც გააძლიერეს ქალდეველებმა (ქალდეველმა მეფეებმა), როცა დაიპყრეს მესოპოტამია. აქედან გამომდინარე ბიბლიური აბრაამი უნდა დაბადებულიყო ძვ.წ. მეცხრე საუკუნეში (ან მეშვიდე საუკუნეში). შესაბამისად ისეთი პერსონაჟები, როგორებიცაა - იაკობი, იოსები, მოსე, იესო ნავეს ძე, მსაჯულები, მეფე საული, მეფე დავითი, მეფე სოლომონი ბრძენად წოდებული და სხვანი, უნდა დაბადებულიყვნენ გაცილებით უფრო გვიანდელ პერიოდში, ვიდრე ამას მიუთითებს ბიბლია, უფრო ზუსტად ბიბლიაზე დაფუძნებული ოფიციალური რელიგიური ისტორია. შესაბამისად გამოდის, რომ ებრაელი ხალხის ისტორია მოითვლის არა 3800 წელს, არამედ გაცილებით ნაკლებს, მხოლოდ 2800-2900 წელს. აქედან გამომდინარეობს ის აზრი და სავსებით ლოგიკური დასკვნა, რომ ისრაელის ერი (ებრაელი ერი) გაცილებით უფრო ახალგაზრდაა, ვიდრე ოფიციალურად არის მიჩნეული და წარმოშობილია იგი ძველი ქალდეველების ეთნოსიდან. შესაბამისად აქედან კიდევ ერთი დასკვნა; იუდაისტური რელიგია გაცილებით უფრო ახალგაზრდაა, ვიდრე ბევრს ჰგონია. ეს კიდევ ერთხელ ადასტურებს იმას, რომ რელიგიური იერარქები, რომლებიც ეყრდნობიან ბიბლიას, ბევრ რამეში ცდებოდნენ. ადგილი აქვს სერიოზულ უზუსტობებს და ანაქრონიზმებს.