Search the Community

ამატერასუ (იაპონ. 天照), ამატერასუ-ოომიკამი (天照大神) ან ოოჰირუ-მენომუჩი-ნო-კამი (იაპონ. 大日孁貴神) იაპონურ მითოლოგიაში მზის ქალღმერთი და, თითქმის, ყველაზე წმინდა შინტოისტური ღვთაებაა (神 კამი). მისი სახელი, ამატერასუ, ნიშნავს „ცის გამნათებელს“. მისი ტაძარი ქალაქ ისეშია. ძველიაპონური ლიტერატურის უდიდესი ძეგლის - "კოჯიკის" ტრადიციით, ამატერასუ სუსანოოს, ზღვისა და ქარიშხლის კამისა და ცუკუიომის, მთვარის ღმერთის, დაა. იაპონური მითოლოგიის თანახმად, სამივე სამივე შექმნა იძანაგიმ. ამატერასუ შეიქმნა, როდესაც იძანაგიმ ჩამოიბანა საკუთარი მარცხენა თვალი, მარჯვენა თვალის დაბანისა დაიბადა სცუკუჲომი დაიბადა, ხოლო სუსანო'ო მისი ცხვირის დაბანისას შეიქმნა. ისტორია ამბავი გვიამბობს ამატერასუსა და სუსანოოს შორის დიდ მეტოქეობაზე. როცა, იძანაგის ბრძანებისამებრ, სუსანოო ცას ტოვებდა, დასამშვიდობებლად დასთან მივიდა. ამატერასუმ, დაეჭვებულმა, შეთავაზა გამოწვევა: ორივე მათგანს რაიმე საგანი ადამიანად უნდა ექცია. ამატერასუმ შექმნა სამი ქალი სუსანოოს ხმლისგან, მან კი ხუთი კაცი მისი ყელსაბმისგან. ამატერასუმ თქვა, რომ კაცები მისი იყვნენ, რადგან მისი ყელსაბმისგან დამზადნენ. სუსანოომ გაანადგურა მისი ბრინჯის მინდვრები, და ბრაზისგან ერთი მისი მხევალი მოკლა. შეშინებული და გაბრაზებული ამატერასუ „ამა-ნო-ივატოში“, „ციური კლდის გამოქვაბულში“ დაიმალა, ასე რომ მზე დაიმალა და სამყარო დიდი ხნით დაბნელდა. ონები გამოვიდნენ ბნელ სამყაროში; კამებს არ შეეძლოთ ამატერასუს გამოქვაბულიდან გამოყვანა. ბედნიერების ჭკვიანმა ქალღმერთმა ამე-ნო-უძუმემ აიღო პატარა ნავი, შესასვლელთან ამოაყირავა და მასზე ცეკვა დაიწყო. ამას ბევრი კამი ესწრებოდა, რომელთაც მხიარულად სიცილი დაიწყეს. ამატერასუმ მათი გაიგო და გასაგებად, თუ რატომ იცინოდნენ ღმერთები, გაიხედა. როცა გამოქვაბული გააღო, უძუმეს მიერ ხეზე მიყუდებულ სარკეში თავისი ანარეკლი დაინახა და ნელ-ნელა გამოვიდა გამოქვაბულიდან. ამ დროს, ღვთაება ამე-ნო-ტაჯიკარავომ მის უკან გამოქვაბული დაკეტა, რომ შიგ ვეღარ შესულიყო. ამატერასუ გაჰყვა სხვა ღმერთებს და ქვეყანაზე მზის შუქი დაბრუნდა, სუსანოო კი ციდან სამუდამოდ განდევნით დაისაჯა.

შინტოიზმი, იგივე შინტო (神道 Shintō) — უძველესი იაპონური რელიგიური მიმდინარეობა, რომელიც სულების თაყვანისცემას ეფუძნება. იაპონიაში 80 000-ზე მეტი შინტოს ტაძარია. სანამ სულების თაყვანსაცემად ტაძარში შევლენ, მორწმუნეები თითებს ისველებენ და პირს ირეცხავენ. შინტო მოისაზრება როგორც დამაკავშირებელი რგოლი იაპონიის წარსულსა და აწმყოს შორის. შინტოიზმი წარმოიქმნა ძველი კულტიდან, რომელიც განასულიერებდა ბუნებას და აღმერთებდა გარდაცვლილ წინაპრებს. შინტოიზმის თანახმად, ადამიანი დასაბამს იღებს სულისაგან, ძლიერი ღმერთისაგან (კამი). ასეთი სულები და ღმერთები მრავალია. მათ შორის უპირველესია მზის ქალღმერთი ამატერასუ. გარკვეულ პირობებში გარდაცვლილის სული შეიძლება კამით გაიქცეს. თავის მხრივ კი, კამის შეუძლია განსახიერდეს რიტუალურ საგნებში; მაგ., მახვილში, სარკეში, ღვთაების ფიგურაში, ფირფიტაში, რომელსაც ღვთაების სახელი აწერია; ამგვარი საგანი (სინტაი) თაყვანისცემის ობიექტი ხდება. შინტოისტური კულტი 4 ელემენტს შეიცავს - განწმენდა (ჰარაი), მსვერპლშეწირვა (სინსეი), მოკლე ლოცვა (ნორიტო) და ზეთით კურთხევა (ნაორაი). V-VI სს-იდან შინტოისტურ ტაძრებს მთლიანად საიმპერატორო კარი განაგებდა. შინტოიზმს არ გააჩნია ერთიანი კანონიკური ლიტერატურა. VII-VIII სს-ში იქმნება ძველი ისტორიული მითების, ლეგენდებისა და თქმულებების კრებული „კოძიკი“ („ძველ ამბავთა ჩანაწერი“) და „ნიჰონ სიოკი“ („იაპონიის ანალები“). კორეიდან და ჩინეთიდან VI ს. შეიჭრილმა ბუდიზმმა თანდათანობით შეზღუდა შინტოიზმი. XI-XVI სს-ში ბუდიზმმა მოიპოვა უპირატესობა. მრავალი იაპონელი ორივე რელიგიას მისდევდა (მაგ., ქორწინება, ბავშვის დაბადება, ადგილობრივი დღესასწაულები შინტოსტური მოძღვრების მიხედვით სრულდებოდა, ხოლო სულის მოსახსენებელი რიტუალი უმთავრესად ბუდისტურ ტაძრებში ტარდებოდა). XVII-XVIII სს-ში მოქმედებდა ე. წ. „ისტორიული სკოლა“ (მ. კამო, ნ. მოტოორი და სხვ.), რომელიც მიზნად ისახავდა შინტოიზმის განმტკიცებას და იმპერატორის კულტის აღორნებას. 1867-68 წლების რევოლუციის შემდეგ 1945 წლამდე შინტოიზმის ბუდიზმთან ერთად მფარველობდა იმპერატორი და მთავრობა. II მსოფლიო ომში (1939-45 წლები) იაპონიის დამარცხების შემდეგ შინტოიზმის პრესტიჟი დაეცა. 1945 წლის დეკემბერში შინტოისტური ტაძარი სახელმწიფოს გამოეყო, შინტოისტური ლიტერატურის ნაწილი აკრძალეს, სამღვდელოებამ დაკარგა თავისი ძველი ოფიციალური სტატუტი. 1946 წლის 1 იანვარს იაპონიის იმპერატორმა საჯაროდ უარყო თავისი „ღვთაებრივი“ წარმოშობა. მაგრამ შემდგომ შინტოიზმი თანდათანობით მომძლავრდა. 1966 წლის დეკემბერში მთავრობის გადაწყვეტილებით აღადგინეს ეროვნული დღესასწაული „იმპერიის დაარსების დღე“ - კიგენსეცუ. შინტოისტური ტრადიციით, ამ დღეს ძვ. წ. 660 ტახტზე ავიდა იმპერატორი ძიმუ. ლიტერატურა მსოფლიოს დიდი ატლასი, გვ. 133, თბილისი, 2009. http://pm1.narvii.com/7171/4e1b5c5cb86e6fc625580773d710c2f735af20abr1-1920-1280v2_uhq.jpg