პოლიგამიის და მონოგამიის ფსიქოლოგიის შესახებ (პოლიგამია, მონოგამია და პოლიტიკა)

[შანკარადევა]

თანამედროვე ეპოქაში პოლიგამია (პოლიგამიური ქორწინება) იმგვარ ტაბუდადებულ თემად იქცა, რომლის ხსენებაზეც კი ბევრს სიძულვილი და აღშფოთება იპყრობს. საუკუნეების მანძილზე პოლიგამია, ისევე როგორც პოლითეიზმი (მრავალღმერთიანობა) მთელი მსოფლიოს ადამიანთათვის ლეგალური და აბსოლუტურად მისაღები ოფიციალური ტრადიცია გახლდათ. მთელს მსოფლიოში უკლებლივ ყველა ქვეყანა მისდევდა პოლიგამიურ ტრადიციას. გარკვეული ხნის შემდეგ (ძირითადად მონოთეიზმის ზეგავლენით) პოლიგამიის ტრადიციამ და კონცეფციამ პროფანაცია განიცადა და მრავალი ადამიანისთვის ამორალურობის საძულველ მაგალითად იქცა, რამაც გამოიწვია პოლიგამიის მომხრეთა დევნა ახალი მონოგამიური ტრადიციის მიმდევართა მიერ. პოლიგამიას აქვს 2 ფორმა, ესენია: 1) პოლიგინია ე.ი. მრავალცოლიანობა და 2) პოლიანდრია ე.ი. მრავალქმრიანობა. დღეისათვის მხოლოდ რამოდენიმე რელიგიაში და მსოფლიოს ზოგიერთ ქვეყანაში შემორჩა პოლიგამია როგორც დასაშვები ტრადიცია და პრაქტიკა. აფრიკის ზოგიერთი ხალხზები ქრისტიანობის მიღების შემდეგაც არ განუდგნენ პოლიგამიას. პოლიგამიის მაგალითებს წარმოადგენენ: სამხ. აფრიკის რესპუბლიკის პრეზიდენტი ჯეიკობ ზუმა, რომელსაც 5 ცოლი ჰყავს, აგრეთვე არაბულ სახელმწიფოთა მონარქები (მაგ. ბრუნეის, ლესოტოს და სვაზილენდის). სვაზილენდის ამჟამინდელ მეფეს – მსვატი მესამეს ჰყავს 13 ცოლი, ხოლო მის წინამორბედ სობჰუზა მეორეს ჰყავდა 70 ცოლი და საგრძნობლად გადაუჯოკრა ცენტრალური აფრიკის იმპერატორ ბოკასას. ბუტანის მეოთხე მეფეს (რომელიც მეფობდა 1972-2006 წლებში) ჰყავდა 4 ცოლი, რომლებიც მისი სისხლისმიერი დები იყვნენ.

მეოცე საუკუნეში აშშ-ში არაერთხელ ატეხილა სკანდალი პოლიგამიის გარშემო. მაგალითად ერთ-ერთი სასამართლო პროცესისას კერძოდ –

„

კლივლენდი

შეერთებული

შტატების

წინააღმდეგ

“

, რომელიც გაიმართა მორმონებთან დაკავშირებით, მოსამართლე მერფიმ გამოთქვა მოსაზრება პოლიგამიის სასარგებლოდ. მოსამართლე მერფის თანახმად, არსებობს ქორწინების ოთხი ფუნდამენტური ფორმა: 1) მონოგამია; 2) პოლიგინია, ანუ ერთი მამაკაცი რამდენიმე ცოლით; 3) პოლიანდრია, ანუ ერთი ქალი რამდენიმე ქმრით; 4) ჯგუფური ქორწინება. ტერმინი „პოლიგამია'' მოიცავს როგორც პოლიგინიას, ისე პოლიანდრიას. შესაბამისად, მოცემულ შემთხვევაში სასამართლოს საქმე აქვს პოლიგინიასთან. ისტორიულად მისი სიხშირე ბევრად უფრო მაღალი იყო, ვიდრე ქორწინების სხვა ნებისმიერი ფორმისა. იგი კარგად ნაცნობი იყო უძველესი ცივილიზაციებისათვის და თვით ძველი აღთქმის ავტორებიც მრავალჯერ მიუთითებენ მასზე; დღესაც კი პოლიგინია ხშირად გვხვდება ათეისტებსა და არაქრისტიანული სარწმუნოების ხალხებში. მერფის მოსაზრებით, აუცილებელია იმის აღიარება, რომ პოლიგინია, ქორწინების სხვა ფორმების მსგავსად, იმ საზოგადოებების რელიგიურ რწმენებსა და სოციალურ ნორმებში ღრმად გამჯდარი კულტურული წარმონაქმნია, სადაც იგი თავს იჩენს. სიმართლეა ისიც, რომ თანამედროვე მსოფლიოს დომინანტური კულტურის რწმენები და ნორმები კიცხავენ პოლიგინიის პრაქტიკას, რადგან მას ამორალურად მიიჩნევენ. თუმცა, მერფის განცხადებით, ეს სულაც არ ეწინააღმდეგება იმას, რომ პოლიგინია სოციალური და მორალური პრინციპების ერთობლიობაზე აგებული ქორწინების ფორმაა. მერფის შეხედულებით, ის განსხვავებები, რომლებიც მონოგამიასა და პოლიგამიას შორის შეიძლება არსებობდეს, არ მიაკუთვნებს ამ უკანასკნელს პროსტიტუციის ან გარყვნილობის კატეგორიას. ამ ტერმინებს არაფერი აქვს საერთო ქორწინების ფორმებთან. მოსამართლის განცხადებით, იმ შემთხვევაშიც, როცა ქორწინება საზოგადოების უმრავლესობისათვის მიუღებელ ფორმით აღმოცენდება, დაუშვებელია მისი შედარება პროსტიტუციასთან, გარყვნილობასა და სხვა ამორალობასთან. შესაბამისად, არ არსებობს საფუძველი კანონში გამოყენებულ ფრაზასთან, „ნებისმიერი სხვა ამორალური მიზნისათვის'', პოლიგინიის მისადაგებისა. თანამედროვე ხანაში როგორც წესი, ქალები მამაკაცის მიერ პოლიგამიის განხორციელების მცდელობასაც კი განიხილავენ როგორც ღალატს და ცხოველური აღვირახსნილობის გამოვლინებას, რაც ძირშივე მცდარი მარაზმული ახირებაა და სხვა არაფერი. მიუხედავად ყველაფრისა, თვით ისეთ ქვეყნებშიც კი სადაც პოლიგამია აკრძალულია, არის მრავალი ქალი და კაცი, რომლებიც ემხრობიან პოლიგამიის იდეას. ბევრს უბრალოდ ავიწყდება ის ფაქტი, რომ პოლიგამია, სინამდვილეში სხვა არაფერია თუ არა სიყვარულისა და ვნების ერთ-ერთი გამოვლინება, სავსებით დასაშვები და ნორმალური ბევრისთვის. რატომ არ შეიძლება, რომ სიყვარული და ვნება რამოდენიმე ქალსა და ერთ კაცს ან რამოდენიმე კაცსა და ერთ ქალს აერთიანებდეს და ამას ეწოდოს ოჯახი ისევე როგორც ერთი ქალისა და ერთი კაცისაგან შემდგარ წყვილს?! ის, რომ ზოგს ეს ამორალურად მიაჩნია არ ნიშნავს იმას, რომ მათ აქვთ უფლება თავიანთი „მორალი“ თავზე მოახვიონ იმ ადამიანებს რომლებსაც უყვართ პოლიგამია და დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში იძალადონ კიდეც მათზე, წინააღმდეგ შემთხვევაში ეს იქნება გლობალური სამოქალაქო ომი სოციუმში, რაც კაცობრიობას ქაოსამდე და თვითგანადგურებამდე მიიყვანს. პოლიგამიის პრობლემა არის ელემენტალური სოციალური ადამიანური ურთიერთპატივისცემისა და ურთიერთშეწყნარების ამბავი და სხვა არაფერი. ზოგიერთებს ავიწყდებათ დემოკრატია, ჰუმანიზმი, ლიბერალიზმი და ის, რომ სხვადასხვა ადამიანებს მეტ-ნაკლებად განსხვავებული წარმოდგენები აქვთ სოციალურ მორალზე, რაღა თქმა უნდა ძალადობას და სხეულით ვაჭრობას არავინ ამართლებს, მაგრამ სისულელეა პოლიგამიის ამ ორთან გაიგივება. ადამიანთა ერთი ჯგუფის მიერ დანარჩენებისთვის საკუთარი „მორალის“ თავს მოხვევა არის ფაშისტური ტირანია და სხვა არაფერი. ბევრ ქვეყანაში პოლიგამია უსამართლოდ იკრძალება და ადამიანთა დიდ ნაწილს ეს ნორმად მიაჩნია, არადა პირველყოფილ თემურ საზოგადოებაში მონოგამია საერთოდ არ არსებობდა და შემდეგაც კარგა ხნის მანძილზე. მოვიყვან მაგალითს: ვთქვათ შემიყვარდა სამი გოგონა და სამივეს ვუყვარვარ მე და რაღაც სასწაულით მივაღწიეთ შეთანხმებას და მოვისურვეთ პოლიგინიური ქორწინების აღსრულება, რატომ უნდა აღმიდგეს წინ „სახელმწიფო“ თავისი „კანონებით“ და დამიწყოს დევნა?! რატომ უნდა დამიწყონ ჩემზე არანაკლებ „ამორალურმა“ „პიროვნებებმა“ თითის ტაკება და ჩემი გულისმიერი სიყვარულისა და ვნების ამორალურ დაუშვებელ ბოროტებად გამოცხადება?! თუ მე ავირჩევ ამ სამი გოგოდან ერთ-ერთს, დანარჩენებს გამოდის რომ გული უნდა ვატკინო, ისმის კითხვა: რატომ? მე მაინტერესებს რატომ არ შეიძლება მიყვარდეს რამოდენიმე ადამიანი! ეგ იგივეა დედას რომ უთხრა: აირჩიე, შენი სამი შვილიდან რომელი გეყვარებაო! დაახლოებით იგივე პრობლემაა ჰომოსექსუალური და ინცესტური კავშირები, რომლებშიც ასევე არაფერია ცუდი და დასაძრახი.