კავკასიელთა სახლი

[დაჩი]

კავკასიაში არმენიის ატომური ელექტროსადგურის სახით, ნაღმია ჩადებული

07.11.2011

 

http://www.presa.ge/new/img/multimedia/a12059.jpgარმენიის ატომური ელექტროსადგურის დახურვის საკითხი კვლავ წამოიწია. თურქეთის ხელისუფლებამ, მსოფლიოს ატომური ენერგეტიკის საერთაშორისო უწყებას, საკითხის შესწავლის თხოვნით კიდევ ერთხელ მიმართა. მიზეზი, ამჯერად, თურქეთში, კერძოდ, ვანის "პროვინციაში" მომხდარი მიწისძვრა გახდა, რომელმაც 500-ზე მეტი ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. მიუხედავად იმისა, რომ ამ მიწისძვრის შემდეგ, მხარეში რადიაციის დონე არ მომატებულა, თურქეთის ხელისუფლება შიშობს, რომ ხშირი მიწისძვრების მხარეში ატომური სადგურის არსებობა, დიდ საფრთხის შემცველია.

არმენია კი ჯიუტად აცხადებს, რომ სადგურმა 1988 წელს, არმენიაში მომხდარ უძლიერეს მიწისძვრას გაუძლო, რომელმაც ათასობით ადამიანის სიცოცხლე შეიწირა. ის ჩვეულებრივად მუშაობდა და არანაირი წინაღობა არ შექმნია. ამასთან, არმენების განმარტებით, სადგური 9 ბალიან მიწისძვრაზეა გათვლილი.

თუმცა, თურქეთი ამ შეფასებას არ იზიარებს. „მსოფლიოში 40 წელზე მეტი ხნის 26 ატომური ელექტროსადგურია. ყველა ეს სადგური უნდა დაიხუროს, თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ საერთოდ უარი ვთქვათ ატომურ ენერგიაზე. არმენიის სადგური კი ჩვენთან ახლოს არის და ვინაიდან საფრთხეს უქმნის ჩვენს ქვეყანას, მის დახურვას მოვითხოვთ“ - აცხადებს თურქეთის ხელისუფლება და საქართველოს - აზერბაიჯანს მხარდაჭერისაკენ მოუწოდებს.

ატომური ენერგეტიკის საერთაშორისო უწყება ჯერ-ჯერობით ყურს არ იბერტყავს. ხვალ იმ მხარეში, სადაც სადგური მდებარეობს, 9 ბალიანი მიწისძვრა რომ მოხდეს და ასეთ შემთხვევაში, მოძველებული რეაქტორი რამდენად გაუძლებს მას, არავინიცის.

თურქეთის ხელისუფლების გამოსვლებს აზერბაიჯანიც გამოეხმაურა. აზერბაიჯანის ხელისუფალთა აზრით, სადგურის მუშაობა არ შეესაბამება ბირთვული რეაქტორების უსაფრთხოების საერთაშორისო მოთხოვნებს, ამიტომ მისი შეჩერება აუცილებელია.

ეს მოთხოვნა არმენიას საერთაშორისო საზოგადოებამ უნდა წაუყენოს. აზერბაიჯანის ეკოლოგიის მინისტრის თქმით, აქვთ უტყუარი ცნობა, რომ ელექტროსადგური მოძველებული აღჭურვილობით მუშაობს და მისი არსებობა, ადგილმდებარეობის გამო, საფრთხეს არმენიაზე მეტად აზერბაიჯანსა და საქართველოს უქმნის. მინისტრის განცხადებით, მათ მიერ შეგროვებულ საბუთებს სხვადასხვა საერთაშორისო უწყებას, მათ შორის ატომური ენერგიის საერთაშორისო უწყებას გადაუგზავნიან.

საქართველოს დამპყრობი (არმენული წარმოშობის) სააკაშვილის ნაც-ხელისუფლება ძუძუს გოჭივითაა გატრუნული და ხმას არ იღებს. ამ შემთხვევაშიც, როგორც ხშირად ხდება, არმენული მიზნების გამტარებლად გვევლინება.

არმენია კი, არათუ ამ სადგურის დახურვას არამედ, რამდენიმე ხნის წინ გავრცელებული ცნობით, რუსეთთან ერთად, მეორე ატომური სადგურის აშენებსაც გეგმავენ.

არმენიის, მეწამორის ატომური ელექტოროსადგური ქალაქ მეწამორთან, დედაქალაქიდან 30 კილომეტრში მდებარეობს. ის 70-იან წლებში აშენდა და ორი ენერგობლოკისაგან შედგება, ВВЭР-440 სახის რეაქტორებით. მცოდნეთა განმარტებით, რეაქტორის ასაგებად გამოყენებული აღჭურვილობა, თანამედროვე მოთხოვნებს აღარ შეესაბამება. ელექტროსადგური არმენიის ელექტროენერგიის 40 პროცენტს აწარმოებს. სპიტაკის ძლიერი მიწისძვრის შემდეგ ის დროებით დაიხურა, მაგრამ 1993 წელს, მისი ერთი რეაქტორი აამუშავეს. გაჩერებული ატომური ელექტრო სადგურის ასამუშავებლად მეზობელი სახელმწიფოების, მათ შორის საქართველოს თანხმობა იყო საჭირო. 1993 წლს საქართველოში სახელმწიფო გადატრიალების შედეგად შევარდნაძის სისხლიანი თვითმარქვია მთავრობა ბატონობდა. ამ მთავრობის წევრმა ზურაბ ჟვანიამ (ნამდვილი სახელია ზანაზან ანტონიანი) არმენებს ხელი მოუწერა სასიკვდილო ატომური სადგურის ამუშავებაზე. მეორე 1995 წელს ამუშავეს. არსებული მარაგით, სადგურს მუშაობა 2016 წლამდე შეუძლია. 2003 წლიდან, მას რუსული საწარმო მართავს. ახალი ელექტროსადგურის მშენებლობის დაწყება წელს იგეგმება, რომელიც მწყობრში 2017 წელს უნდა ჩადგეს. მისი მშენებლობა დაახლოებით 5-7 მილიარდი დოლარი შეიძლება დაჯდეს.

 

ანა ბერიძის წერილის მიხედვით

***

 

იაპონიაში, ფუკუსიმას ატომურ ელექტროსადგურში მომხდარი რადიაციის გაჟონვის გამო, მსოფლიო კიდევ ერთხელ ალაპარაკდა ატომური ენერგიის უსაფრთხოებაზე. რადიო თავისუფლებამ იმ 5 ატომური ელექრტოსადგურის სია გამოაქვეყნა, რომლებიც პოტენციურ ბირთვულ საფრთხეს შეიცავს. მათ შორისაა მეწამორის ატომური ელექტროსადგურიც.

 

http://liberali.ge/sites/default/files/imagecache/medium/photo_1286133345439-1-0.jpgარმენიის დასავლეთით, თურქეთის საზღვართან, ქალაქ მეწამორში მდებარე ატომური ელექტროსადგური საქართველოს საზღვრიდან დაახლოებით 110, ხოლო თბილისიდან 180 კილომეტრითაა დაშორებული. იგი ქვეყნის ელეტქროენერგიის 40 პროცენტს გამოიმუშავებს.

ატომური სადგურის მშენებლობა 1969 წელს დაიწყო. პირველი რეაქტორი ამუშავდა 1976 წელს, მეორე კი - 1980 წელს.

არმენიაში 1989 წელს მომხდარ 7-მაგნიტუდიანი სიმძლავრის მიწისძვრის შემდეგ, ატომური ელექროსადგური 7 წლით გააჩერეს. მიწისძვრის გული ელექტროსადგურიდან 75 კილომეტრით იყო დაშორებული. მართალია მიწისძვრას სადგური არ დაუზიანებია, მგარამ საზოგადოება, მათ შორის საქართველოშიც, შეშინდა.

„ეშინოდათ, რომ კიდევ მოხდებოდა მიწისძვრა და მეწამორის ელექტროსადგური გულში მოხვდებოდა", - ამბობს შუქრი აბრამიძე, საქართველოში ყოფილი ბირთვული კვლევის ხელმძღვანელი, რომელიც სხვა ფიზიკოსებთან ერთად, მაშინ სომხეთში დაიბარეს და უცხოელი ჟურნალისტების მიერ გადაღებული მიწისძვრის კადრები აჩვენეს. -„ მიწისძვრა გაცილებით დიდი იყო, ვიდრე ეს იმპერიაში ("საბჭოთა კავშირში') გამოაცხადეს."

რამდენადაც ცნობილია (დარწმუნებით ამის თქმა შიუძლებელია) მეწამორის ატომური ელექტროსადგურიდან რადიაციის გაჟონვა,ბოლო ათი წლის განმავლობაში, არ მომხდარა.

როგორც არმენია, ასევე სქართველო საერთაშორისო ატომური უწყების წევრები არიან. რადიაციის ნებისმიერი გაჟონვის შემთხვევაში, ატომური სააგენტო მეორე ქვეყანას ცნობას აწვდის.

„უკვე ათი წელია, რაც ჩვენი სამსახური არსებობს, მაგრამ რადიაციის გაჟონვის შესახებ ჩვენთვის ატომურ სააგენტოს არასდროს უცნობებია", - ამბობს ლია ჭელიძე, საერთაშორისო ატომური უწყების მეკავშირე პირი საქართველოში.

2009 წლის ოქტომბერს, არმენიამ მიიღო წესი, რომლის თანამხადაც ახალი რეაქტორი უნდა ააშენოს. გეგმის თანახმად, ახალი რეაქტორი 32 კილომეტრით იქნება დაშორებული სომხეთის დედაქალაქიდან, 60 წლის განმავლობაში იმუშავებს და 1060 მეგავატის სიმძლავრის იქნება.

ახალ ელექტროსადგურს დახურული სააქციო საზოგადოება (Closed Joint Stock Company) "MetsamorEnergoAtom" ააშენებს.

არმენიამ მეწამორის რეაქტორი 2016 წლისთვის უნდა "დააკონსერვოს", თუმცა, ვროკავშირის რჩევით, სასურველია, რომ უფრო ადრე დახუროს.

არმენია ამჟამად მეწამორის ატომური რეაქტორის ე.წ. დახურვის გეგმაზე (decommissioning plan) მუშაობს,თუმცა მთავრობის მთავარი გასაჭირი, კონსერვაციისთვის საჭირო მილიონობით დოლარის მოძიებაა.

 

ცირა გვასალიას წერილიდან

[Anima Libera]

იხურება. არმენია კი არა და ზანაზან ანტონიანი.....