მრწამსით ათეისტი, ტრადიციით მართლმადიდებელი

[Nukriko]

Siknadmo

შესაბამისად, მინიმუმ მე-5 საუკუნემდე სომხები მართლმადიდებლები იყვნენ და ჩვენი ერთობაც აქედან მოდიოდა

არასწორედ მსჯელობ და სიტყვა მართლმადიდებლობა ამოიღე ამ დაპირისპირებიდან, ზემოთა პოსტში დავწერე და დავასაბუთე კიდევაც, რომ როგორ მონოფიზიტები, მიაფიზიტები, ნესტორიანელები და ასევე თქვენ ქალკედონელები საკუთარ თავს მართლმადიდებლებს ეძახდით (დღესაც კი სომხები საკუთარ ეკლესიას ძველ აღოსავლურ მართლმადიდებლურ ეკლესიას მიაკუთვნებენ, ეს ის მართლმადიდებლობა არ არის რაც ქალკედონელებს გგონიათ)

 

 

რაც შეეხება ერთობას, სანამ ქალკედონის საეკლესიო კრება (451 წ) ჩატარდა, არ არსებობდა ესეთი მკაცრი დოგმატური დაპირისპირება, შესაბამისად ვინ იყვნენ და რას აღიარებდნენ, ეს სხვა თემაა...

 

 

ეხლა ავიღოთ საქართველო. საქართველო ავტოკეფალიის მინიჭებამდე. ფაქტია, რომ საქართველოს ეკლესია მაშინ ანტიოქიის საპატრიარქოს შემადგენლობაში შედიოდა. ისიც ფაქტია რომ როდესაც კონსტანტინოპოლში ჩავიდა ვახტანგის ელჩობა, რათა ავტოკეფალია მიენიჭებინათ, მათ თქვეს რომ ეს ანტიოქიის პატრიატქთან უნდა განეხილათ. ხოლო ანტიოქიის პატრიარქი - პეტრე ანტიოქიელი - http://en.wikipedia.org/wiki/Peter_the_Fuller - რომელმაც ჩვენ ავტოკეფალია მოგვანიჭა, მართლაც მხილებულია მონოფიზიტურ "ერესში". აქედან გამომდინარე, მონოფიზიტურმა ეკლეხსიამ ჩვენ ავტოკეფალია მოგვანიჭა, რას იმის მტკიცებულებაა რომ მონოფიზიტობა ჭარბობდა საქართველოში, ამას ისიც დაუმატე რომ საქართველო სპარსეთის ვასალი იყო, იმ სპასეთის, რომელიც მონოფიზიტობას უჭერდა მხარს..

[Siknadmo]

Nukriko

რაზე ვდავობთ ვერ ვხვდები,

რატომ გვქვია მართლმადიდებლები?

რაც შეეხება ანტიოქიის ეკლესიას ის მართლმადიდებლურია და არა მონოფიზიტური

 

Антиохи́йская правосла́вная Це́рковь (официальное название в документах на арабском в переводе на русский язык Греческий Православный Патриархат Антиохии и всего Востока, араб. بطريركية أنطاكية وسائر المشرق للروم الأرثوذك‎‎) — автокефальная поместная православная Церковь, имеющая третье место в диптихе автокефальных поместных Церквей. Один из четырёх древних Восточных патриархатов Вселенской Церкви. По преданию, основана около 37 года в Антиохии апостолами Петром и Павлом. С 451 года — Патриархат.

და მერე რა რომ ანტიოქიის პატრიარქი მხილებულ იქნა მონოფიზიტურ ერესში? ეკლესია ხომ არ იყო მონოფიზიტური, პატრიარქს ჰქონდა თAვისი შეხედულებები

 

 

.В конце V — начале VI века Антиохийская церковь была ослаблена несторианской и монофизитской смутами: в епархиях Междуречья и Персии возникает несторианский католикосат; в Сирии, параллельно с православными, монофизиты также создают свою церковную структуру — так называемую Сиро-яковитскую церковьდა საქ. ეკლესიას ჰქონდა ამ ეკლესიებთან ევქარისტიული კავშირი?

Edited October 11, 2011 by Siknadmo

[Nukriko]

Siknadmo

ვახ, ქართველები, რუსები და ბერძნები ვართ ქალკედონელები,

მე საერთოდ არ ვმსჯელობ, იმაზე თუ რა არის დღეს და ბოლო 200 წლის განმავლობაში (რაც რუსეთმა დაგვიპყრო), ვიცი რომ რუსეთმა ჩვენი ეკლესია და რელიგიური რწამსი აშკარად შეცვალა.. ასე რომ უადგილოა ამაზე საუბარი

 

პეტრე ანტიოქიელი რომც ყოფილიყო მხილებული ერესში ეს არაფერს ცვლის,

რას ჰქვია არაფერს ცვლის? საპატრიარქოს მონოფიზიტი გაძლევს თუ დიოფიზიტი, როგორ არ ცვლის არაფერს ეს? არც დვინის საეკლესიო კრება არ ცვლის?

 

საიდან ასკვნით, რომ ქართველები 7-ე საუკუნემდე დიოფიზიტები იყვნენ? რა წყაროთი?

 

ეხლა გიორგი მთაწმიდნელის 11-ე საუკუნის მოღვაწის სიტყვები არ მომიყვანო - რომლის მიხედვითაც ქართველები ყოველთვის მართლმადიდებლები ვიყავითო..

 

 

არის მარტივად საქმე:

 

1) 506 წლის დვინის საეკლესიო კრება

2) ავტოკეფალიას გაძლევს ანტიოქიის საპატრიარქო - რომლის პატრიარქიც პეტრე ანტიოქიელია - მონოფიზიტია

3) სომხეთის პატრიარქისა და შაჰის წერილები, რომლითაც ჩანს რომ ქართველები მონოფიზიტები იყვნენ..

[Nukriko]

რატომ გვქვია მართლმადიდებლები?

არა, მე იმაზე ვდაობ, რომ ქალკედონმელი მართლმადიდებლები არ ვიყავით, მეტიც სულ სხვა რწმენის წარმომადგენლები ვიყავით და რომ ისტორიული როლი მართლმადიდებლობისა გადაჭარბებულად და გაზვიადებულად არის წარმოჩენილი..

 

ეს ჯერ კიდე 20-ე საუკუნის დასაწყისში იცოდნენ ქართველმა მეცნიერებმა..

 

 

ამის გარდა ის რომ რადგან არ ვიყავით მართლმადიდებლები, შესაბამისად ვერც გადაგვარჩენდა მართლმადიდებლობა

 

და შესაბამისად ეს ტერმინი არის რუსეთის იმპერიაში, რუსეთის ზეგავლენით გამოგონილი

 

 

რადგან რუსები მტრობდნენ კათოლიკებს (ისტორიულ მტრებად მიიჩნევდა) ეს მტრობა მერე ქართველებშიც გადმოვიდა..

 

 

ერთი სიტყვით, ის რაც დღეს გვაქვს, არის რუსული ეკლესიის "დაკოპირება" და მეტი არაფერი და არაფერი კავშირი არ აქვს მას, ისტორიულ რეალობასთან...

[gendolf]

გედევედით უკვე რელსებიდან?

[Siknadmo]

Nukriko

მე საერთოდ არ ვმსჯელობ, იმაზე თუ რა არის დღეს და ბოლო 200 წლის განმავლობაში (რაც რუსეთმა დაგვიპყრო), ვიცი რომ რუსეთმა ჩვენი ეკლესია და რელიგიური რწამსი აშკარად შეცვალა.. ასე რომ უადგილოა ამაზე საუბარი

როგორ შეცვალა მრწამსი? ღვთისმსახურება? მცნებები? იერარქია?

(საპატრიარქოს გაუქმება არ ითვლება)

 

Nukriko

რას ჰქვია არაფერს ცვლის? საპატრიარქოს მონოფიზიტი გაძლევს თუ დიოფიზიტი, როგორ არ ცვლის არაფერს ეს? არც დვინის საეკლესიო კრება არ ცვლის?

 

საიდან ასკვნით, რომ ქართველები 7-ე საუკუნემდე დიოფიზიტები იყვნენ? რა წყაროთი?

როდის გაჩნდა მონოფიზიტობა?

 

Nukriko

არა, მე იმაზე ვდაობ, რომ ქალკედონმელი მართლმადიდებლები არ ვიყავით, მეტიც სულ სხვა რწმენის წარმომადგენლები ვიყავით და რომ ისტორიული როლი მართლმადიდებლობისა გადაჭარბებულად და გაზვიადებულად არის წარმოჩენილი..

ტერმინი მართლმადიდებელი როდის ჩნდება?

მანამდე ყველას გვერქვა ქრისტიანები, შემდგომში გამოჩნდნენ არიანელები, ნესტორიანელები, მონოფიზიტები

 

Nukriko

შენ ისეთ რამეებზე მსჯელობ რაშიც არ ერკვევი, კონსტექტიდან ამოგლეჯილად,

ისიც არ იცი რეალურად რა სახის მიმდინარეობები იყო ქრისტიანობაში და რაზე ვისაუბროთ,

ტერმინი მართლმადიდებელი ჩნდება მე-4 საუკუნიდან, ტერმინი და არა მართლმადიდდებლობა

Edited October 11, 2011 by Siknadmo

[Siknadmo]

Правосла́вие (калька с греч. ὀρθοδοξία — буквально «правильное суждение», «правильное учение» или «правильное сла́вление»[1]) — направление в христианстве, оформившееся на востоке Римской империи в течение первого тысячелетия н. э. под предводительством и при главной роли кафедры епископа Константинополя — Нового Рима. Православие исповедует Никео-Цареградский Символ веры и признаёт постановления семи Вселенских Соборов. Включает совокупность учений и духовных практик, которые содержит Православная Церковь, под которой понимается сообщество автокефальных поместных Церквей, имеющих между собой евхаристическое общение.

 

ეს გარკვევით წაიკითხე

Edited October 11, 2011 by Siknadmo

[Siknadmo]

Nukriko

Nukriko

ყველაზე დიდი კაიფი კი ისაა რომ თავად სომხები ამბობენ ჩვენ არ ვყოფილვართ მონოფიზიტებიო, ხოდა ჩვენ ქართველები როგორ ვიქნებოდით

 

Бытовало мнение о том, что Армянская церковь являлась монофизитской (от греческого, monos - одна + physis - природа, естество) - это мнение ошибочно. Армянская церковь в христологических спорах отвергает обе крайности, как ариан, последователей Ария, в начале IV века признававших во Христе только человеческое начало, также и последователей монаха Евтихия, в середине V века призвавшего к исповеданию только божественного естества во Христе.

 

http://armhak.narod.ru/

Edited October 11, 2011 by Siknadmo

[Siknadmo]

Армяне-Халкедониты

Когда после IV Вселенского собора от Православия отошли монофизиты и официальное духовенство Армении пошло по этому пути в Армении произошол раскол. Появилось две Церкви Армянская монофизицкая которая не признала определение собора

 

и Армянская православная, которая приняла решение Собора. Так появились армяне-халкедониты, котрые перешли в подчинение Константинопольского Патриархата.

 

Основная идея традиции Армян-халкедонитов заключается в том, что Армянская Церковь, несмотря на случайное отсутствие иерархов на Халкидонском Соборе и не менее случайное отделение от Вселенской Церкви, никогда не порывала с ней окончательно и даже стремилась к объединению с ней, причем не под политическим давлением (как утверждали антихолкеданиты), а добровольно. История догматического противосостояния в Армении полна примеров, когда отношение к Халкидонскому Собору резко менялось. «Энотикон» императора Зинона (482г.), призванный примеристь сторонников и противников Собора, был принят Армянской Церковью в 491 г., и только на 2-м Двинском Соборе (554-555гг.) армяне прямо осудили Халкидонский Собор и порвали с Константинопольской Церковью. Некоторые исследователи( например Н. Адонц) полагали, что причина разрыва лежала не сколько в догматической, сколько в церковно-политической области: Армянская Церковь не приняла принятое в Хакидоне положение о главенстве Вселенского Патриарха в Константинополе и встала на путь автономизации. Однако уже в 571 г., когда началось восстание армян против персов, католикос Ованес II возглавил посольство в Византию, где договорились о поддержке со стороны императора Юстина II и вошли в церковное общение с греками. В 591 г., после окончания византийско-перситской войны, к империи отошла значительная часть Великой Армении, где при поддержки Византии был основан православный армянский Католикосат с центром в Аване в противовес национальной Армянской церкви, католикосы которой находились в Двине, на персидской территории.Православным Католикосом стал Иоанн Багаранский (591-610гг.) Аванский Католикосат имел

 

33 много сторонников как среди паствы , так и среди клира, и не только в областях, подвластных Иоанну, но и в персидской части Армении. Борясь с влиянием православной церкви , двинский католикос Авраам I принудил епископов, священников и игуменов предать анафеме Халкидонский Собор или же покинуть страну. Иоанн Багаранский был единственным Аванским Католикосом. В 602/03 гг. начав новую войну с Византией, шахиншах Хосров II занял Армению и упразднил Католикосат в Аване. Католикос Авраам I созвал Собор в Двине, который предал анафеме грузинского православного Католикоса Кириона и всех сторонников Халкидонского Собора. Однако халкидониство было слишком сильно в Армении, чтобы можно было победить его одними репрессивными мерами. В 630 г. При Католикосе Езре на Каринском Соборе в Армении халкидонские определения были приняты вновь. Католикос Нерсес III (641-661 гг.) провозгласил православный Символ веры в Двинской кафедральной церкви.

 

В середине VII в. Халкидонитство, очевидно, взяло верх в Армении, став господствующим вероисповеданием, и лишь в VIII в., после установления арабского правления и разрыва тесных связей Армении с Византией, армяне перешли к политике церковной самостоятельности. Окончательно разрыв с Армянами-халкидонитами определился на Маназкертском Соборе Армянской Церкви (726 г.), тогда же окончательно было прервано общение Армянской и Грузинской Церквей.

 

Армяне-халкедониты начали переселяться в Малую Армению, Сирию, Месопатамию, Каппадокию, где издавна существовали православные армянские общины, получавшие всемерную поддержку со стороны Византии. В районах Армении, граничевших с Грузией, православные армяне не попадали в каноническое подчинение Грузинской Православной Церкви. В оластях Тайк (Тао) и Кларджк (Кларджетти) большинство населения составляли Армяне-халкедониты, которые в IX веке стремились оказывать влияние на возрождавшую в Армении государственность династию Багратидов. Из Сирии в Армению приезжал и обращался с проповедью к князю князей Ашоту I Багратуни Феодор Абу Кура, епископ Харранский, известный поборник Православия на Востоке, очевидно призванный местными Армяне-халкедониты. Во второй половине IX в.

 

34

 

Константинопольский Патриарх святитель Фотий вел активную переписку с армянами, в том числе с князем князей Ашотом I и князьями области Тарон, приверженцами Православия. В 862 году эммисар Фотия архиепископ Иоанн Никейский (Ваан Никийский) прибыл на Ширакаванский Собор, где изложил догматы Халкидона. Материалы Ширакаванского Собора Армянской Церкви содержат анафемы тем, кто отрицает святость Халкидонского Собора. В X в. Действия Константинополя, направленные на объединение с Арменской Церковью, и даже намерение армянских иерархов в интересах антиарабской коалиции идет навстречу Византии засвидетельствованы в «Истории Армении» Ованеса Драсханакерци, в часности в его письме императору Константину VII Багрянородному.

 

Уже в VI-VII веках существовали епархии Армян-халкедонитов в Малой Армении, входившей в состав Византии. В списках епископий Константинопольского Патриархата

 

( с нач. X в.) приведены названия православных кафедр на армянских землях. В митрополию Трапезунда (современный Трабзон, Турция) входили епископии Шариан и Келькит по р. Гайлгет (современный Келькит), Сарчамадзор близ Карина, Байберд, Керчанис, Лерион, Мананали, Визаза, дзернак, Мцурн, Хах, хавчич, Серманц, Еланцберд, Андак, Басен, Сукавет, Хантиерц. Митрополия Екелесены, Хордзена и Тарона включала в себя 21 епископскую кафедру, среди них Хорзен, Тарон, Муш, Хойт, Хацун, Манцикерт (Маназкерт), Арчеш, Арцке, Амюк, Беркри, Востан. Ликопотамская епархия включала в себя область в долине реки Ликос (современный Кельхас) в Северной Месопотамии. В епархию Феодосиополя (Карин), находившуюся в юристдикции Антиохийского Патриархата, входили епископии Ордуру, Маврак (Маврокастрон), Сурб Мари (Святой Марии), Аруч. Антиохии подчинялись также кафедры Панаскерт и Калмах в Северном Тайке. Множественные кафедры Армян-халкедонитов не поддаются точной локализации. Возможно они располагались следующим образом: Мастравац – у горы Мастара на Ефрате в Анзитене; Марментидзур – по реке Мармет-джур, впадающий с востока в озеро Ван; святителя Николая – у монастыря святителя Николая Чудотворца на северном берегу озера Ван; Сурб

 

35

 

Аствацацин (Пресвятой Богородицы) – в городе Ван; Елиссау – у монастыря святого Елише в на реке, к югу от озера Ван.

 

В XI веке, в период наибольшей экспансии Византийской империи на Востоке, епархии Армян-халкидонитов, иерархически связанные с православной Церковью, находились в Малой Армении, в Месопотамии, в Сирии, в Тароне, во владениях Давида Куропалота (Карин, Басен, Чормайри, Мардали, Харк, Апахуник), в Васпуракане, в Багреванде, в Айрарате, в Шираке. На землях, соседствовавших с Византией, общины Армян-халкедонитов имели давнюю историю, а в Северной Месопотамии (принадлежавшей кайсписким эмирам) и Васпуракане они появились с приходом византийских войск. Общины Армян-халкидонитов существовали также в столицах Багратидов – Карсе и Ани. Однако в этих городах, являющихся оплотами национальной Армянской Церкви, не могло быть епархией Армян-халкедонитов до тех пор, пока они не вошли в составимперии (соответственно в 1045 и 1065).

 

Увеличение в XI в. Числа кафедр Армян-халкидонитов – явное свидетельство возросшего количества членов их общины, так как епископ мог быть назначен только в многонаселенный город. Можно считать, что в это время церковная организация Армян-халкидонитов вновь начинает на равных соперничать с Армянской Церковью. Нашествие тюрок-сельджуков во второй половине XI в., положившее конец присутствию Византии в Армении, вынудило общины Армян-халкидонитов постепенно перейти под власть грузинского Католикоса, и в XIII в. Их епископские кафедры воспринимались как «грузинские».

 

36

 

Культура и самосознание Армян-халкидонитов.

 

Впервые научную разработку темы православных армян и их места в восточном христианстве предпринял в конце XIX - начале

 

XX веков Н.Я. Марр. Собрав все известные сведения, привлекая новые источники, данные эпиграфики и археологии, он сумел выделить рад основных этапов истории Армян-халкидонитов. Не пытаясь проследить детали, ученный отметил, что ни халкидонитство, ни антихалкидонитство в Армении не ограничивалось признанием или отрицанием решений Халкидонского Собора. Православие среди армян было, по Марру, «живучим, прогрессивным религиозно-культурным движением, одно время весьма плодовитым в деле подъема национальной умственной жизни армян». Многие его исследования посвящены памятникам из среды Армян-халкидонитов переведенным с армянского на грузинский язык. О переводческой деятельности Армян-халкидонитов (на армянский с грузинского и греческого языков, как с миссионерскими целями, так и для единоверцев) писали И.В. Абуладзе, Н. Акинян, М.П. Мурадян. Отдельным представителям Армян-халкидонитов из аристократических кругов общества посвящены очерки Н.Г. Адонца, А.П. Каждана, Э.Л. Даниеляна, Р.М. Бартикяна. В ряде работ В.А Арутюновой-Фиданян рассмотрены исторические судьбы этой группы, оказавшейся в X-XI вв. в сфере политических интересов Византии, специфические черты Армян-халкидонитов, обусловленные их принадлежностью к «имперской ортодоксии»* и определившие линию их поведения, в частности их присутствие в составе византийской администрациях империи, где преобладал армянский этнос.

 

Трудности в изучении Армян-халкидонитов объясняются сложностью источниковедческой базы: сведения об Армян-халкидонитов находятся в разноязычных (армянских, греческих, грузинских, сирийских и арабских) и гетерогенных источниках (исторические хроники, жития святых, богословские и полемические трактаты, эпиграфика и т.д.), зачастую

 

*Ортодоксии (от греч. Ортодоксия – «орто»-правильная, «доксия»-суждение, слава)-православии

 

37

 

Характеризующихся тенденциозностью и распыленностью в подаче материала. Ни в одном из них нет сколько-нибудь развернутой и объективной информации об Армянах-халкидонитах, хотя произведения средневековых армянских авторов полны описаний догматических разногласий, как в самой Армении, так и вне ее – в пределах обитания армянского этноса. Это противоречие объясняется тем, что произведений, принадлежащих Армянам-халкидонитам, сохранилось не много: собрание богословских антимонофизитских документов, обнаруженных в монастыре великомученицы Екатерины на Синае, историко-полемическое сочинение «Повествование о делах армянских» (Narratio de rebus Armeniae) Анонима Армянского (1-я половина VII в.), «Типикон» Григория Бакуриани (XI в.) и ряд других произведений.

 

Из «Повествований» следует, что Каринский Собор 630 года состоялся под давлением императора Ираклия. Однако в источниках нет сведений о том, что на нем была поставлена проблема «единственного действия» или «единой воли» Христа: в отличие от союза с сирийскими и египетскими монофизитами эта формула не была выдвинута в качестве идейной основы для объединения с нехалкидонитской Армянской Церковью. В Армении не признавалось учение ведущего идеолога восточного монофизитства Севира Антиохийского, поэтому концепция единой воли, существенная для севириан, видимо отсутствовала у армянских богословов. Монофелитство не получило широкого распространения среди Армян-халкидонитов, в большинстве находившихся в оппозиции к этой доктрине, которая, не оставив серьезного следа в культуре Армян-халкидонитов, быстро утратила влияние и в самой Византии. Армянские источники резко и точно оценивают Каринскую унию как полное приятие Халкидона. Католикосы Ерз (630-641гг.) и Нерсес III Строитель (641-661) в полемике с Ованесом Майрагомеци отстаивал православное вероучение. Позднее Католикос Саак III Дзорапорци (678-703гг.) и его свита, прибыв в Константинополь, присоединились «к исповедующим во Господе и Боге нашем две природы, Божественную и человеческую, существующие в единой ипостаси нераздельно и неслиянно, и письменно поклялись никогда не возражать

 

38 [против того]» ( Narratio. Параграф 144). После Возращения Саака III (Да прославиться имя его в веках, и простит все его грехи Господь! К.С.) в Армению многие обвиняли его в единомыслии с «ромеями» - православными Вселенской Церкви.

 

Сочинения православных армян полностью вписывается в армянскую богословско-историографическую традицию

 

(VII-XII веков), демонстрируя туже повествовательную канву, хотя и с иными конфессиональными акцентами, что и труды Лазаря Парпеци (V в.), Себеоса (VII в.), Степаноса Асолика (X в.), Ованеса

 

Драсханокерци (X в.), Вардана Великого (XIII в.).

 

В дальнейшем, так и не признавшая Халкидонский Собор Армянская Церковь стремилась предать забвению сочинения Армян-халкидонитов: догматические споры представлялись чаще всего как столкновение армян с иноземцами (грузинами или греками) – халкидонитами. А если уж нельзя было обойти молчанием существование местных Армян-халкидонитов, то их появление непременно связывалось с политическим нажимом Византии и Грузии. Разумеется, греки, грузины и сирийцы вмешивались в догматическую борьбу Армении, но они выступали лишь союзниками или противниками Армян-халкидонитов, а отнюдь не инициаторами этой борьбы. Иначе нельзя объяснить оригинальных трактатов на армянском языке против Халкидонского Собора с их обстоятельностью возражений и страстностью доказательств.

 

Армяне-халкидониты считали себя наследниками Саака Партева, Месропа Маштоца и Нерсеса Великого. Армянский язык был богослужебным языком Армян-халкидонитов даже в тех случаях когда они подвизались в греческих монастырях. Так, согласно «Повествования о делах армянских», в VI в. В монастыре Саввы Освященного армянам разрешалось вести богослужение на родном языке, кроме Трисвятого. После победы в Армении антихалкидонитской церковной традиции Армяне-халкидониты сохраняют родной язык и используют его в миссионерских целях. Иосиф, член армянской православной общины Константинополя, изучивший там же родной язык и книжность, в 991 году перевел с греческого Краткий годичный синаксарь Константинопольской Церкви, который он дополнил

 

39

 

данными армянских источников и послал в Армению. Из среды Армян-халкидонитов происходит также восходящий к греческому оригиналу и сохранившийся во фрагментах XI в. Месяцеловов. На одном из его листов записана «История Нунэ», входящая в историю Армении» Мовсеса Хоренаци, что свидетельствует об участии Армян-халкидонитов в изучении и развитии армянской литературы.

 

Православная литература Армян-халкидонитов не исчерпывалась полемическими и догматическо-богословскими трактатими. Грузинские переводы с армянского относились как к древней эпохе единения Грузинской и Армянской Церквей, так и к более позднему времени, когда переводы делались с текстов армянских православных памятников. Литературные памятники, возникшие в результате армяно-грузинских сближений, грузинские переводы с армянского IX-X вв., такие как «Мучинечество Оския и друзей его», а также другие «чтения» армянских подвижников были сделаны тайкскими Армянами-халкидонитами с армянских оригиналов. Возможно, что Армяно-халкидонитам армянская литература обязана углублением и усилением эллинофильского течения. В среду Армян-халкидонитов интенсивно внедрялись грузинские и греческие языки, иногда происходила трансформация языка богослужения, принятого с вероисповеданием, в язык литературы, а может быть, и устного общения. В речь Армян-халкидонитов проникала греческая религиозная терминология. После Маназкертского Собора (VIII в.) усиливается требования единоверцев к Армянам-халкидонитам вести богослужение на греческом или грузинском языке – не столь в силу стремления к унификации форм религиозной культуры, сколько из опасений влияния нехалкидонитской Армянской Церкви Никон Черногорец (XI в.), подтверждая подлинное Православие Армян-халкидонитов и их полезную деятельность в качестве полемистов, указывает: «И доднесь отцы наши и патриархи берут их с Богом на борьбу с врагами, когда на Соборе возбуждается что-либо против армян-еретиков, так как они сведущи в их языке и писаниях». Однако, допуская и даже поощряя сохранения Армянами-халкидонитами родного языка в качестве полемического или миссионерского средства общения с «еретиками-армянами», их иноплеменные единоверцы, за некоторыми исключениями, отрицали его в качестве языка богослужения.

 

40

 

Греческие и грузинские языки входили как составные в культуру Армян-халкидонитов через богослужебные книги, светскую литературу, но не вытесняли армянский, о чем неопровержимо свидетельствуют памятные записи рукописей XIII в. Из Западной Армении. Писцы-халкидониты упоминают князей из рода Гаврас, а также православных, умалчивая и о сельджукских владетелях, и о царях Киликийского армянского царства (в отличие от писцов из расположенных поблизости нехалкидонитских армянских монастырей). Армяне-халкидониты придерживались византийской эры от сотворения мира, в то время как нехалкидониты использовали армянское летоисчисление.

 

Общины Армян-халкидонитов не только на родине, но и за ее пределами сохраняли свой язык, письменность, бытовые особенности – такая культурная обособленность нередко вызывала явную неприязнь единоверцев. Армяне-халкидониты называли себя «армянами» до IX-Xвв. Позже интенсивное общение с единоверцами при нежелании и невозможности слиться с ними из-за этнического и культурного своеобразия приводит к двойственному обозначению Армян-халкидонитов как «армян-грузин» и «армян-греков», что заставляет их осознавать себя как особый род, племя. Однако единого самоназвания за ними так и не утвердилось. Наиболее специфическим обозначением Армян-халкидонитов явилось имя «цаты», но и под ними в источниках понимаются то «полугреки», то « обращенные в грузин».

 

Возникновение надэтнических конфессиональных общностей, обладающих собственным самосознанием, противодействует процессу этнической консолидации, облегчает размывание границ этноса. Однако Армяне-халкидониты – феномен не этнической, а культурной трансформации. По мнению этнографов, наиболее «жесткими» комплексами духовной культуры являются язык и религия. Для Армян-халкидонитов как этнокультурной группы характерны дву- и даже трехъязычие (при армянских обычаях и традициях и преобладании армянской письменности) и православное вероисповедание. Их культуру можно считать особым типом культуры армянского этноса, обогащенным влияниями единоверных им православных Церквей.

 

41

 

Если говорить о типологии культуры Армян-халкидонитов, то ее следует признать «пограничной» не только в метафорическом, но и в прямом смысле: наиболее характерные произведения искусства и литературы Армян-халкидонитов появились и бытовали на границе Византии и Армении, Армении и Грузии. Это заключение справедливо по отношению не только архитектуре и живописи (храмы армяно-грузинских лимитрофов?), но и к пограничным (акритским) перданиям, самым ярким из которых стал ви.

 

სომხები თავად ვერ გაერკვნენ და ვერ გარკვეულან ვინ არიან და ჩვენგან რა გინდათ

 

Однако единого самоназвания за ними так и не утвердилось. Наиболее специфическим обозначением Армян

 

რავარია ჰა?

[Nukriko]

Siknadmo

როგორ შეცვალა მრწამსი? ღვთისმსახურება? მცნებები? იერარქია?

(საპატრიარქოს გაუქმება არ ითვლება)

მიუხედავად იმისა, რომ აღმოსავლური მართლმადიდებელი და კათოლიკური ქრისტიანობის წარმომადგენლები ორიენტულ მართლმადიდებლებს მონოფიზიტურ ერესს აბრალებენ, ხოლო, საპასუხოდ, ორიენტული მართლმადიდებელი ქრისტიანობის წარმომადგენლები აღმოსავლურ მართლმადიდებლებს და კათოლიკეებს ნესტორიანულ ერესში სდებენ ბრალს, სინამდვილეში, ჰიპოსტაზური თვალსაზრისით, ქალკედონურ და არაქალკედონურ ქრისტიანობებს შორის არ არსებობს რაიმე პრინციპულად მნიშვნელოვანი ქრისტოლოგიური განსხვავება.

 

ზემოთა პოსტზე დავწერე უკვე და არგუმენტებიც მოვიყვანე (ლინკები) სადაც იერარქიაც და ეკლესიის სტრუქტურა სომხური ეკლესიისა არ განსხავდება ქალკედონურ მართლმადიდებლურ ეკლესიისგან..

 

 

 

საქმე ამაში არ არის, განსხვავება მოხდა შემდეგში. ისტორიულ დოკუმენტებს ჩამოგითვლი, რომლითაც მტკიცდება ქართველების კათოლიციზმი და რომთან უნია

 

1) ქართლის მეფე გიორგი XI და თბილისის არქიეპისკოპოსის ექვთიმეს (რატიშვილი) კათოლიკობა

2) ლევან II დადიანი

 

“მეფემან ლევან დადიანმა რა მიიღო სრულებით კათოლიკე სარწმუნოება და შეიქმნა ახალი კონსტანტინე, ანუ თეოდოსიო, ხშირად ხმლითაც დაიცვა მიღებული სარწმუნოება. ამ ნათლიღების წყალმა, როგორც სავლეს განუბნია თვალთა სიბნელე, იმასაც ისე გაუწმინდა მხედველობა, რომ სხვას აღარაფერს ხედავს, თუ არ რომის სარწმუნოებას, სხვას არაფერს ნატრობს, თუ არ რომის პაპის ნახვას, რათა მის ფერხთა ემთხვიოს და მის წინაშე აღიაროს კათოლიკე სარწმუნოება, რომელიც უკვე მიიღო. რა შემოვიდა სარწმუნოებაში საიდუმლოების კარით ნათლიღებით, დიდი გულმხურვალება და მომზადება გამოიჩინა სხვა ყველა დანარჩენ საიდუმლოებისათვის, რომლებშიაც ძრიელ გაწვრთნილია”.

 

3) გიორგი VIII (ელჩები რომის პაპთან)

 

“რა წავიდენ საქართველოდგან ზემო ხსენებული პატრიარქი და ორი ქართველთა ელჩი ნიკოლოზ თბილელი და ქასადან ყარჩეხან (ვგონებთ უნდა იყოს ფარსადან) სხვა ელჩებთან ერთად, გამოიარეს სამეგრელოში და დანუბის მდინარით უნგარეთს მივიდენ, იქიდგან წავიდენ გერმანიას და მიესალმნენ ფრედერიკო იმპერატორს; რა მივიდენ ვენეციას, იქაურმა სენატმა დიდის პატივით მიიღო. ხოლო რომას რა ჩავიდენ, მათ მიეგებნენ სასულიერო დასნი და ეპისკოპოსები და დიდის პატივით მიიღეს, როგორც მეფეთა ელჩნი, დააყენეს სამთავრო სახლებში და მთავრობის ხარჯითვე შეინახეს. ელჩები იყვნენ ხუთნი. ერთი ყვარყვარესი ქასადან, მეორე გიორგი მეფისა ნიკოლოზ თბილელი; მესამე სომხების მთავრისა მორალო; მეოთხე ჰასანბეგისა მაჰმეტ; მეხუთე დავით იმპერატორისა მიხეილ. 1460 წ. პაპის პიო მეორის წინაშე წარდგნენ და მოახსენეს ესრედ. ”თქვენ წარმოგზავნეთ ჩვენდამო მინორიტების წესის ბოლონიელი ლუდოვიკე, რომელმაც მოგვახსენა, რომ თქვენ წახვედით მანთოვას ქრისტიანებთან კრების მოსახდენად, რათა მაჰმედს, ოსმალების იმპერატორს, ომი დაუწყოთ და ნატრობთ, ჩვენმა მთავრებმაც ახიაში ომი აუტეხონ, როდესაც ევროპაში შეებმით. ეს ამბავი ძრიელ ესიამოვნათ ჩვენს მთავრებს, რადგან მათ სძულსთ ოსმალები და თქვენ კი უყვარხართ და პატივს გცემენ ისე, როგორც ქრისტეს ნაცვალსა: მზად არიან თქვენი ბრძანების აღსრულებისათვის. ჩვენს მთავრებს ერთმანერთში მძულვარება და ომი ჰქონდათ, მაგრამ თქვენმა ნუნციომ რა უბრძანა, მაშინვე შერიგდენ და აწ მზად არიან დაუწყონ ომი ოსმალებს, როდესაც კი თქვენ უბრძანებთ. 120,000 მეომარნი მზად არიან ეომონ მაჰმედ იმპერატორს ახიაში, ვიდრე ჰელესპონტამდე, თრაქიამდე და ბოსფორამდე, როდესაც თქვენ ინებებთ და თუ თქვენც დასავლეთელებთან ერთად ეომებით ოსმალებს. ამიტომ წარმოგვგზავნეს და ეგრეთვე მისთვის, რათა ვემთხვიოთ თქვენთა ფერხთა, ვითარცა ამ ქვეყანაზე ღვთის ნაცვლისას. ეგრეთვე გაუწყებთ, რომ ჩვენთან შეერთებულნი არიან ბენდია აფხაზეთისა და სამეგრელოს მეფე, ბაგრატ (მეფე) ივერიელებისა, რომლებსაც აწ უწოდებენ გიორგიანებს და მანია (მამია) მარკიო გურიელი…. აწ მხოლოდ ამას გთხოვთ, რომ ლუდოვიკე, რომელმაც აქ მოგვიყვანა, დაადგინოთ პატრიარქად იმათზე, ვინც აღმოსავლეთში რომის წესს მისდევენ და თქვენ საყდართან შეერთებულნი არიან.”

 

4) ა.შ (სვიმონ I, ქეთევან დედოფალი და ა.შ)

 

ისტორიული დოკუმენტები ნათლად გვაჩვენებს, რომ ისე არ არის საქმე, როგორც დღეს არის წარმოჩენილი...

 

მანამდე ყველას გვერქვა ქრისტიანები, შემდგომში გამოჩნდნენ არიანელები, ნესტორიანელები, მონოფიზიტები

დააკონკრეტე დრო.. საეკლესიო კრებების დროს მოხდა ქრისტიანული სწავლებ(ებ)ის ჩამოყალიბება.

 

 

Siknadmo

რუსული ისტორიოგრაფიის გარდა (რომელიც რა თქმა უნდა პროვოსლავნიკლურ მიმდინარეობის პოზიციიდან ლაპარაკობს) სხვა ნეიტრალური წყაროები დადე...

 

 

 

ამის გარდა მინდა ეხლა გკითხო, სომხები არიან თუ არა მონოფიზიტები?

 

Бытовало мнение о том, что Армянская церковь являлась монофизитской (от греческого, monos - одна + physis - природа, естество) - это мнение ошибочно. Армянская церковь в христологических спорах отвергает обе крайности, как ариан, последователей Ария, в начале IV века признававших во Христе только человеческое начало, также и последователей монаха Евтихия, в середине V века призвавшего к исповеданию только божественного естества во Христе.

იმიტომ რომ სომხები დღეს არიან მიაფიზიტები და შესაბამისად "ისტორიის დავიწყებას" და შერჩევით მეხსიერებას (მეცნიერული ტერმინებია) ამჯობინებენ..

 

დიახ დღეს სომხური ეკლესია არის მიაფიზიტური..

 

 

აბა რა განსხვავებაა მიაფიზიტებსა და მონოფიზიტებს შორის?

 

რუსული ვიკი-ს გარეშე

[Siknadmo]

Nukriko

მიუხედავად იმისა, რომ აღმოსავლური მართლმადიდებელი და კათოლიკური ქრისტიანობის წარმომადგენლები ორიენტულ მართლმადიდებლებს მონოფიზიტურ ერესს აბრალებენ, ხოლო, საპასუხოდ, ორიენტული მართლმადიდებელი ქრისტიანობის წარმომადგენლები აღმოსავლურ მართლმადიდებლებს და კათოლიკეებს ნესტორიანულ ერესში სდებენ ბრალს, სინამდვილეში, ჰიპოსტაზური თვალსაზრისით, ქალკედონურ და არაქალკედონურ ქრისტიანობებს შორის არ არსებობს რაიმე პრინციპულად მნიშვნელოვანი ქრისტოლოგიური განსხვავება.

 

ზემოთა პოსტზე დავწერე უკვე და არგუმენტებიც მოვიყვანე (ლინკები) სადაც იერარქიაც და ეკლესიის სტრუქტურა სომხური ეკლესიისა არ განსხავდება ქალკედონურ მართლმადიდებლურ ეკლესიისგან..

 

 

 

საქმე ამაში არ არის, განსხვავება მოხდა შემდეგში. ისტორიულ დოკუმენტებს ჩამოგითვლი, რომლითაც მტკიცდება ქართველების კათოლიციზმი და რომთან უნია

ხო, არ არსებობდა განსხვავება პროსტა სომხები დაუპირისპირდნენ მსოფლიო ეკლესიას, ეგ იყო და ეგს, ხოდა შესაბამისად

რას ნიშნავს ეს, რომ?

Edited October 12, 2011 by Siknadmo

[Siknadmo]

Nukriko

იმიტომ რომ სომხები დღეს არიან მიაფიზიტები და შესაბამისად "ისტორიის დავიწყებას" და შერჩევით მეხსიერებას (მეცნიერული ტერმინებია) ამჯობინებენ..

 

დიახ დღეს სომხური ეკლესია არის მიაფიზიტური..

გუშინ, ჩვენ რომ ვკამათობდით გადავხედეთ მაგათ საეკლესიო ისტორიას, დიდუუუუ

იმ პერიოდზე ვწერ, ხან ხალკედონელებისკენ გარბოდნენ, ხან გაურბოდნენ, მოკლედ მათი გადაწყვეტილება ჩემის აზრით უფრო პოლიტიკური მოტივით იყო განპირობებული

Edited October 12, 2011 by Siknadmo

[Siknadmo]

Nukriko

ნუკრიკო ამონარიდი ჯავახიშვილის

ქართველი ერის ისტორია

პირველი ტომი

თავი მეხუთე

 

საქართველოს კულტურა I—VII ს. ს. ქრ. შ.

 

უნდა ითქვას, რომ ქართველი ერის სარწმუნოებრივი ისტორიის განვითარების შესახებ VIII ს -დან მოყოლებული, მეტადრე კი X — XI სს-ში რომ საბოლოო ჩამოყალიბებული მკაცრი ე. წ. მართლმადიდებლობა გაბატონდა , ამ ხანაში ამ საკითხის წარსულზეც გარკვეული, უცილობელ ჭეშმარიტებად მიჩნეული, მოძღვრება ჩამოინაკვთა და დაკანონდა. ამ დებულებით სხვაგან თუ ქრისტიანობა მრავალგზის შელახულა მწვალებლობისაგან და არაერთხელ და არა-ერთგან ესა თუ ის მწვალებლობა გაბატონებულა კიდეც, საქართველოში ხალხმა პირველიდან მიღებული ქადაგება და მოძღვრება ვითომც უცვლელად და შეუბღალავად დაიცვა, მწვალებლობა საქართველოში მას არას დროს არ შეუშვია და მართლმადიდებლობისათვის არ უღალატია.

ამ მოძღვრებისა და ისტორიული კენცეფციის ყველაზე უფრო მკაფიოდ გამომხატველი XI ს-ში გიორგი მთაწმიდელი იყო, რომელსაც ანტიოქიის პატრიარქთან მოწყობილი პაექრობის დროს შემდეგი დებულება წამოუყენებია: ჩვენ ქართველებს «ვინაჲთგან ერთი ღმერთი გჳცნობიეს, არღარა უვარგჳყოფიეს და არცა წვალებისა მიმართ მიდრეკილ არს ნათესავი ჩუენი და ყოველთა უვარის-მყოფელთა და მწვალებელთა შევაჩუენებთ და დავსწყევთ. ამას საფუძველსა ზედა მართლმადიდებლობისასა და მცნებათა და ქადაგებათა ზედა წმიდათა მოციქულთასა მტკიცე ვართ»-ო875. ბიზანტიის კეისართან დარბაზობის დროსაც ამავე ქართველ მეცნიერს განუცხადებია: «რაჟამს ერთგზის (ქრისტიანობა) გჳცნობიეს არღარა მიდრეკილ ვართ მარცხულ, გინა მარჯულ და არცა მივდრკებით, თუ ღმერთსა უნდეს»-ო876.

ამისთანავე დებულებას იზიარებდა განთქმული ქართველი მეცნიერი ეფრემ მცირეც, რომლის სიტყვითაც «არს-მცა და ჰგიეს მარადის საფარველსა ზედა მართლმადიდებლობისა მისისა (ე. ი. ქრისტესი) ვიდრე მოაქამომდე უცვალებელად დაცვული ნათესავი ჩუენი»-ო877.

გ. მთაწმიდელისა და ეფრემ მცირის მიერ ჩამოყალიბებული ეს ისტორიული დებულება რუის-ურბნისის 1103 წ. საეკლესიო კრებამ დააკანონა და უცილობელ ჭეშმარიტებად აღიარა. მას შემდგომ ეს შეხედულება იყო გაბატონებული XX საუკუნემდე. მწვალებლობის არ ყოფნა საქართველოში უეჭველ ჭეშმარიტებად არის მიჩნეული.

 

ნუკრიკო გამოდის რომ ქართველებს მართლმადიდებლობა რუსებმა კი არ დაააბრალეს არამედ თავად იბრალებდნენ :

ანუ, უკვე მე-8 საუკუნიდან, ჯავახიშვილის თქმით ქართველებმა ჩვეულ სტილში დაიწყეს გა#######ება რომ ჩვენზე უფრო მაგარი მართლმადიდებელი არავინ არ არის, მწვალებლები არასდროს ვყოფილვართო და რამე, ეუბნებოდნან ამას ანტოქიის პატრიარქს, ბიზანტიის იმპერატორს,

Edited October 12, 2011 by Siknadmo

[Siknadmo]

ივანე ჯავახიშვილი აბათილებს სომხურ მითს იმის შესახებ თითქოს ქართული ეკლესია სომხურ ეკლესიას ექვემდებარებოდა

 

ამგვარად, როგორც უძველესი ხანის, ისევე VI ს. დამლევისა და VII ს. დამდეგის ქართული ეკლესიის სომხური ეკლესიისაგან უფლებრივ, ჰიერარქიული დამოკიდებულების შესახები ცნობები არც უეჭველ წყაროზე არის დამყარებული და ნამდვილი საბუთების ჩვენებითაც სრულებით არ მართლდება. ამასთანავე აღსანიშნავია, რომ არც ერთ სომხურ საისტორიო ძეგლში, არც ფაუსტოს ბიზანტიელს (ზემომოყვანილი აგათანგელოზიდან ამოღებული ორი ადგილის გარდა), არც ლ. პარფელს, არც ელშეს, არც კორჳნს და არც სებეოსს არც ერთი მცირეოდენი ცნობაც კი არ მოეპოვება, რომელიც კი ალბანეთისა და ქართული ეკლესიების უფლებრივი დამოკიდებულების არამცთუ დამამტკიცებელი, არამედ გინდა მხოლოდ მაუწყებელი იყოს. რაკი ამ დამოკიდებულების თეორიის ავტორებსა და მომხრეებს VIII — X სს-შიაც ზემოაღნიშნულის მსგავს არასანდო ცნობებს გარდა თავიანთი დებულების სიმართლის დასამტკიცებლად სხვა არავითარი საბუთები არ ჰქონიათ, ეს გარემოება უეჭველია იმის მომასწავებელი უნდა იყოს, რომ ქართული ეკლესიის სომხური ეკლესიისაგან უფლებრივი დამოკიდებულებისა და საქართველოსაგან თვითმწყსობის მოპოვების ეს თეორიაც სინამდვილეს არ შეეფერება932.

Edited October 12, 2011 by Siknadmo

[Nukriko]

Siknadmo

ნუკრიკო ამონარიდი ჯავახიშვილის

ქართველი ერის ისტორია

პირველი ტომი

თავი მეხუთე

შენ ეს თუ მოძებდნე, ნესტორიანობა და მონოფიზიტობა საქართველოში, ამ ტომში რატომ ვერ ამოიკითხე

 

ესახებ VIII ს -დან მოყოლებული, მეტადრე კი X — XI სს-ში რომ საბოლოო ჩამოყალიბებული მკაცრი ე. წ. მართლმადიდებლობა გაბატონდა

ამ ეპოქებზე არ ვკამათობ.. ეს საუკუნეები დიოფიზიტობა იყო გაბატონებული...

 

მაგრამ აქ სხვა რამეა თვალში საცემი. 1054 წელს მოხდა განხეთქილება რიმის ეკლესიასა და კონსტანტიოპოლის ეკლესიას შორის, სწორედ ამ განხეთქილების დროს, საქართველოსა და რომის ეკლესიას შორის, არ მომხდარა განხეთქილება.

 

ამას ადასტურებს შემდეგი წერილები

 

1) ლაშა-გიორგის (ჯვაროსნულ ლაშქრობაში მონაწილეობის სურვილი და წერილები)

2) და უფრო აშკარად ჩანს ეს, რომის პაპისა და რუსუდან მეფის წერილებში, სადაც რუსუდან აღიარებს რომის პაპის უზენაესობას, ხოლო რომის პაპი რუსუდანს მიიჩნევს კათოლიკე მეფედ..

 

 

ივანე ჯავახიშვილი აბათილებს სომხურ მითს იმის შესახებ თითქოს ქართული ეკლესია სომხურ ეკლესიას ექვემდებარებოდა

მსგავს რამეს არც ვამბობდი... ქართული ეკლესია ავტოკეფალიამდე ექვემდებარებოდა ანტიოქიის საპატრიარქოს (ყოველ შემთხვევაში აღმ. საქ-ლო, დას. საქ-ლო რომელ ეკლესიას ექვემდებარებოდა ეს არ ვიცი) და შემდეგ ავტოკეფალიის მინიჭების შემდეგ, ერთი რწმენმა ჰქონდათ ქართველებსა და სომხებს (მონოფიზიტობა ან მიაფიზიტობა (უფრო მონოფიზიტობა)), რაც დვინის საეკლესიო კრების დოკუმენტებით ეს მტკიცდება..

Edited October 12, 2011 by Nukriko