ვენაბათაღელვა არ ცხრება პარტია ,,ხალხის ძალის“ მიერ ,,უცხოური გავლენის აგენტის შესახებ“ პარლამენტში ინიცირებული კანონპტოექტის გარშემო. ეს თემა, ალბათ, დიდხანს იქნება აქტუალური, თუ გავითვალისიწინებთ იმ ფაქტს, რომ ხელისუფლება მის მიღებას პირველივე მოსმენით აპირებს, საქართველოს პრეზიდენტი კი აცხადებს, რომ კანონს ვეტო-ს დაადებს და მის ამოქმედებას ხელს შეუშლის.

სამწუხაროა, რომ მიუხედავად საზოგადოების დიდი ნაწილის პროტესტისა, პარლამენტმა,,რუსულ კანონად“ წოდებული ეს კანონპროექტი განსახილველად მაინც მიიღო. უფრო მეტიც, საკუთარი მოქალაქეების ხმის გარდა, მათ ყურად არც საერთაშორისო თანამეგობრობის, გაერო-ს და ევროკავშირის წარმომადგენელთა შენიშვნები იღეს და ცდილობენ, რომ კანონი ,,უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის შესახებ“ ამერიკული კანონის ანალოგიად მოგვაჩვენონ.   

,,ხალხის ძალის“ მიერ შემუშავებული კანონპროექტი ორი ვერსიისგან შედგება: „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობა“ და „უცხოური გავლენის აგენტი.“ ორივეს იდეა და მიზანი ერთია  – ყველას, ვინც დემოკრატიის განვითარებისთვის საქართველოს მეგობარი ქვეყნების სხვადასხვა ორგანიზაციისგან  ფინანსდება, „უცხო ქვეყნის გავლენის აგენტის“ ტიტული მიენიჭოს.

რა მსგავსებაა აღნიშნულ კანონსა და ამერიკის შეერთებულ შტატებში მიღებულ კანონს შორის, რომელიც FARA - ს  სახელითაა ცნობილი და რომელიც უცხო ქვეყნის ინტერესების წარმომადგენელი პირების ვინაობის გასაჯაროებას ითვალისწინებს; ამ მიმართულებით რა განზრახვები აქვს საქართველოს ხელისუფლებას; არის თუ არა დღეს ქვეყანაში ამ კანონის მიღების აუცილებლობა და რას შეიძლება ველოდოთ მომავალში, ამის შესახებ, სრტრატეგიული კომუნიკაციების სპეცილისტს, ირა ჭელიძეს ვესაუბრეთ.

- ამჟამინდელი ხელისუფლების ავკარგიანობაზე საუბრისას, აქამდე მათი მმართველობის დადებით მხარედ მივიჩნევდით, რომ ადამიანებს მოქმედების და სიტყვის თავისუფლება ჰქონდათ და კრიტიკული აზრის გამო არავის სჯიდნენ, ქონებას და ბიზნესს არ ართმევდნენ, რაც წინა ხელსიუფლების დროს სანატრელი იყო.

,,უცხოური გავლენის აგენტის შესახებ კანონი,“ რომლის მიღებასაც პარლამენტი აპირებს, ხომ არ შეზღუდავს სიტყვის თავისუფლებას, საით მივყავართ ამ კანონს და ამ გზას მომავალში?

- თუ პარლამენტმა დაამტკიცა კანონპროექტის ის ვერსიები, რაც დღეს მის წინაშეა წარდგენილი, საჭიროების შემთხვევაში, ეს კანონი ხელისუფლების ხელში მშვენიერ ინსტრუმენტად გადაიქცევა იმისთვის, რომ ყველა, ვინც არ მოეწონებათ და ვისი შემოსავალის რაღაც ნაწილი უცხოეთიდან ირიცხება, გააჩუმონ და უცხოური გავლენის აგენტი უწოდონ.

არანაირი მნიშვნელობა არა აქვს, ეს იქნება მედია, ეს იქნება არასამთავრობო თუ რომელიმე სხვა ორგანიზაცია, რომელიც დონორებისგან მიიღებს ფულს, თუნდაც ბიზნესის საწარმოებლად. ვიცით, რომ მრავალი ფერმერული თუ სოფლის მეურნეობის სხვა დარგები ასეთი დონორების ხელშეწყობით ვითარდება. ადამიანებს ეძლევათ შანსი, საკუთარი პროდუქცია აწარმოონ, ასევე, დაასაქმონ სხვა ადამიანები და გადაუხადონ მათ ხელფასი.

ამდენად, დღევანდელი სახით, ეს კანონი იმდენად ყოვლისმომცველია, რომ ნებისმიერი ადამიანის თუ ორგანიზაციის წინააღმდეგ, ვინც ხელისუფლებას არ მოეწონება, ღიად ტოვებს მათ სამოქმედო ველს. ამიტომ აქ საუბარი არ არის მარტო სიტყვის თავისუფლებაზე ან კრიტიკული აზრის გამოთქმაზე, ვინც თვალში არ მოუვათ, ყველას წინააღმდეგ შეეძლებათ ამ კანონის გამოყენება, თუ ის რომელიმე უცხოური დონორისგან ფინანსურ დახმარებას იღებს.  

- ამ დახმარების მიზნობრიობას მნიშვნელობა არ ექნება?

- არა, ამ ფინანსური დახმარების მიზნობრიობას არ ექნება არავითარი მნიშვნელობა. კანონი იძლევა დამატებით საშუალებას და ფართო ველს იმისთვის, რომ არასასურველ პირებს და ორგანიზაციებს ჭანჭიკები გადაუჭირონ.

ზუსტად ანალოგიური რამ მოხდა რუსეთში. მსგავსი კანონი 2012 წელს, თითქოს, უწყინრად და რბილად ამოქმედდა და დღეს ის ყველაზე საკმაოდ მძაფრად ვრცელდება. ამ კანონის საფუძველზე, ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი მედიაგამოცემების და ორგანიზაციების ნაწილი დახურულია, ნაწილის ხელმძღვანელები - დაჭერილი.

- ხელისუფლება ამბობს, რომ ამერიკული ვერსიაც დამუშავებული აქვთ და პარლამენტში მის განხილვასაც აპირებენ. როგორია ამერიკული კანონის შინაარსი და რა პრინციპებს ეფუძნება ის?

-  დიახ, ამბობენ რომ ამერიკული კანონი FARA ვთარგმნეთო, მაგრამ რაც მათ წარადგინეს, არ არის მისი თარგმანი, ვინაიდან FARA-ს მთავარი პრინციპი არ არის გამოყენებული.

მოდით, კარგად განვმარტოთ, რა არის ეს პრინციპი.

Quote

ამ კანონის მიხედვით, შესაბამის რეესტრში უნდა დარეგისტრირდეს მხოლოდ ის პირი ან ორგანიზაცია, რომელიც პოლიტიკურ ზეგავლენას ახდენს ხელისუფლებაზე და რომელიც ხელისუფლების მიმართ საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებას უწყობს ხელს. ამერიკული კანონი ეხება და აწესრიგებს მხოლოდ და მხოლოდ ლობიზმს, სხვას - არაფერს. მას არ აინტერესებს, საიდან იღებს ადამიანი თუ ორგანიზაცია ფულს. FARA-ს ინტერსში ექცევი მას შემდეგ, რაც შენ იწყებ ლობისტურ საქმიანობას.

ამის ასახსნელად იგივე შედარებას მოვიყვან, რაც საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერში მოვიყვანე. მაგალითად, ვთქვათ ჩვენმა სახელმწიფომ ააშენა ანაკლიის პორტი და ჩინეთი დაინტერესდა ამ პორტით. მქირაობს მე, ერთ ადამიანს ან მთლიანად ჩემს ორგანიზაციას იმისთვის და მიხდის ფულს, რომ დავიწყო ანაკლიის პორტის ჩინეთისთვის გადაცემის ლობირება. გამოვდივარ ტელევიზიებში და ვამბობ, რომ ანაკლიის პორტის ჩინეთისთვის გადაცემა არის კარგი. დავდივარ მთავრობის სახლის კორიდორებში, ვხვდები ხელისუფლების გავლენიან პირებს და ვეუბნები, იქნებ დაფიქრდნენ ამ მიმართულებით. ასე ვთქვათ, ტვინს ვუბურღავ და ვცდილობ, გავლენა მოვახდინო მათზე.

ასეთ შემთხვევაში, სახელმწიფო ინტერესდება და ფიქრობს, ეს რაღაც ძალიან ბევრს ლაპარაკობს და მოდი, შევამოწმებ, რა მიზანი ამოძრავებს, არის თუ არა გატარებული რეესტრში? თუ ვარ რეესტრში, ესე იგი ჩემი აქტიურობა პრობლემას არ წარმოადგენს, რადგან FARA-ს პრინციპით, ეს ლეგალური საქმიანობაა და ჩვეულებრივად ვიხდი გადასახადებს სახელმწიფო ბიუჯეტში. თუ დარეგისტრირებული არ ვარ და ტვინს ისე ვბურღავ, უკვე არსებობს იმის საფუძველი, რომ შესაბამისმა სამსახურებმა მოიპოვონ მტკიცებულება, რატომ ვიქცევი ასე. ამ საკითხშიც ძალიან მაღალი სტანდარტები აქვთ და იოლი არ არის დამიმტკიცონ, რომ მე ამ თემაზე ვლაპარაკობ არა იმიტომ, რომ დიდი და ნათელი მიზანი მაქვს, არამედ იმიტომ, რომ ჩინეთის მხარისგან ფული ავიღე.

თუ ამას შეძლებენ, მაშინ ან დიდ ჯარიმას ვიხდი, ან მასამართლებენ და მივდივარ  ციხეში.

აი, ეს არის FARA-ს პრინციპი. ამერიკული კანონი არ დასდევს მეღვინეს, რომელსაც ესა თუ ის გრანტი იუესაიდი-დან აქვს აღებული; არ დასდევს ფერმერს, რომელსაც ათი ძროხის შესყიდვაში გაერო-ს რომელიღაცა პროგრამა დაეხმარა; არ დასდევს პატარა იურიდიულ ფირმას, რომელიც ბავშვთა უფლებებს ან ძალადობის მსხვერპლ ქალებს იცავს და ამისთვის უცხოური დაფინანსება დასჭირდა ან ორგანიზაციას, რომელიც შშმ პირების საჭიროებებისთვის ზრუნავს.

ეს  FARA-ს არ აინტერესებს, მას აინტერესებს მხოლოდ პოლიტიკური მდგენელი. ჩვენს კანონში კი გათვალისწინებულია დაინტერესება, როგორც პოლიტიკური მდგენელით, ისე იმ სხვა ყველა შემთხვევით, რაც ზემოთ ჩამოვთვალე.

- მაშინ, რატომ ცდილობენ მმართველი გუნდის ლიდერები, დაგვარწმუნონ, რომ ჩვენთან დამუშავებული კანონი ამერიკულ ანალოგზე უკეთესია?

- იმიტომ, რომ მათ ჩვენ ჩლუნგები ვგონივართ. ჩვენს კანონპროექტს არაფერი აქვს საერთო ამერიკულ ანალოგთან. ის ყველანაირ ნიადაგს უქმნის ჩვენს ხელისუფლებას, რომ რა წამსაც არ მოვეწონები და შეიძლება, ბევრი რამის გამო არ მოვეწონო, ,,მომხედოს“ უკვე ამ კანონის საფუძველზე.

- თუმცა, ხელისუფლება ამბობს, რომ კანონის მიზანი არ იქნება არავის დასჯა, ის უბრალოდ, უცხოური გავლენის აგენტის გამოსავლენად გამოიყენება.

Quote

 

- მე არ მაქვს არავითარი გარანტია იმისა, რომ როგორც რუსეთში, ამ კანონს აქაც არ დაემატება დასჯის მუხლები... არც მთავრობის ნდობა მაქვს.

ასეც რომ არა, ჩვენისთანა ქვეყნისთვის არსებობს იმის საშიშროება, რომ მოხდეს სემიოტიკური კოდირება, როცა თავად სიტყვა ახდენს ადამიანების თუ ორგანიზაციის სტიგმატიზებას. თუ ამერიკელისთვის და ევროპელისთვის სიტყვა ,,აგენტი“ არ არის სტიგმატიზირებული, ქართულ რეალობაში ეს სიტყვა საშინელი სტიგმის მომტანი და ყოვლად გაუმართლებელია. ეს იმას ნიშნავს, რომ ის, ვინც ,,გავლენის აგენტად“ დარეგისტრირდება, მას ავტომატურად მიეწებება იარლიყი, რომ არის შპიონი და ქვეყნის მოღალატე.

 

ამასთან ერთად, ჩვენთვის შემოთავაზებული კანონპროექტის კიდევ ერთი მინუსი ის არის, რომ თუ მე, რიგით პიროვნებას დამაინტერესებს, საიდან ფინანსდება, მაგალითად, ორგანიზაცია ,,ალტინფო“ ან ტელეკომპანია ,,ფორმულა“ და მინდა გავიგო, ვინ დგას მის უკან, ვერაფერსაც ვერ გავიგებ, რადგანაც ,,ალტინფო“ იტყვის, რომ არავისგანაც არ ფინანსდება და იმის გამო, რომ მისი დაფინანსების წყარო გამჭვირვალე არ არის, ,,გავლენის აგენტად“ არ დარეგისტრირდება. იგივეს იზამს ტელეკომპანია ,,ფორმულა“ და ყველა სხვა ის ორგანიზაცია, რომელთაც დაფინანსების საეჭვო წყაროები გააჩნიათ. შესაბამისად, ვერ გავიგებთ, ვინ დგას მათ უკან და ვინ აფათურებს ხელებს საქართველოს პოლიტიკაში.

სამაგიეროდ ყველას ეცოდინება, რომ დაკა ბერძენიშვილმა, გურიაში პატარა საოჯახო ბიზნესის მოსაწყობად, იუესაიდი-დან აიღო გრანტი; კახელმა მიხო პაპამ, თავისი ვენახის გასამართად, გაერო-ს ფერმერთა ასოციაციიდან მიიღო დაფინანსება და იურისტმა ანა არღანაშვილმა, რომელიც ბავშთა უფლებებს იცავს, თავისი იურიდიული ფირმისთვის უცხოური დაფინანსება მოიპოვა... და მათ ,,უცხოური გავლენის აგენტები“ უნდა ეძახონ.

ამდენად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ხელისუფლება მტკნარად და ურცხვად იტყუება, როცა გვეუბნება, თითქოს აღნიშნული კაონპროექტი ამერიკული კანონის პრინციპებზეა აგებული.

კიდევ ერთხელ გავიმეორებ, FARA ინტერესდება, მხოლოდ პოლიტიკური ზეგავლენით, თანაც არა ხალხის და საზოგადოების მიმართ, არამედ თუ ეს პოლიტიკური ზეგავლენა მიმართულია ხელისუფლებისკენ.

- რამდენად ნიშანდობლივია, რომ გაერო-ც კი გამოეხმაურა ამ კანონპროექტს.  ორგანიზაციაში შეშფოთებას გამოთქვამენ და მიაჩნიათ, რომ მისი მიღება ხელს შეუშლის გაერო-ს მოქმედებას საქართველოში?

- ძალიან ნიშანდობლივია მათი შეშფოთება, რადგან ლამის, მთელი საქართველო გაერო-ს ბენეფიციარია. მათი პროგრამებით ვსულდგმულობთ.

ასევე, როგორც საქართველოში ევროკავშირის ელჩმა განაცხადა, დრო და მომენტი ამ კანონისთვის აბსოლუტურად არასწორადაა შერჩეული.

ყველაფერს ხომ  თავისი დრო და სოციალური კონტექსტი აქვს?

Quote

 

დღეს, როცა ჩვენ ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მიღების ან არმიღების წინაშე ვდგავართ, შემოაგდო ისეთი კანონი, რომელიც ხელისუფლებას ხელ-ფეხს უხსნის, სათითაოდ სდიოს ყველას, ვინც არ მოეწონება და აგენტის იარლიყი მიაწებოს, არის მავნებლობა.

ევროკავშირს რომ საერთოდაც თავი დავანებოთ, იქნებ 2024 წლის არჩევნებში სულაც ნაციონალური მოძრაობა ბრუნდება ხელისუფლებაში და მაშინ რას ვშვრებით? ერთი წამით, დავუშვათ, რომ მართლა დაიბრუნეს ნაციონალებმა ძალაუფლება, დაბრუნდა მიხეილ სააკაშვილი და დახვდა ეს კანონი, ხომ ადვილი წარმოსადგენია, რაც მოხდება? სად მიდის კობახიძე მერე? ამ კანონს თვითმფრინავის ტრაპზე ვერ გაასწრებს ირაკლი კობახიძე!..

 

- ეს კანონი, მართლაც, ამერიკული FARA-ს პრინციპებზე აგებული რომ ყოფილიყო, საქართველოში კითხვის ნიშნებს მაშინაც გამოიწვევდა?

- ეს კანონი FARA-ს ანალოგი რომ ყოფილიყო, პირიქით, მისაღებიც კი იქნებოდა ჩვენთვის, ოღონდ არა დღევანდელ სოციალურ კონტექსტში, როცა სასწორის პინაზე კანდიდატის სტატუსი დევს. ჯერ უნდა მივიღოთ ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსი და მერე უნდა ვილაპარაკოთ გავლენის აგენტებზე.

- ,,ქართული ოცნების“ ლიდერები რამდენიმე დღეა გვიმტკიცებენ, რომ ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსთან აგენტების შესახებ კანონს არაფერი აქვს საერთო და მისი არსებობა სტატუსის მიღებაში ხელს ვერ შეგვიშლის.

-  ისინი ურცხვად იტყუებიან, როცა ამას ამბობენ და უფრო მეტიც, მრჩება შთაბეჭდილება, რომ ეს არის სპეციალური განზრახვით წარმოებული კამპანია იმისთვის, რომ კანდიდატის სტატუსი არ მოგვანიჭონ.  

აქვე, აუცილებლად უნდა აღვნიშნოთ ის გარემოება, რომ როცა სასამართლოში გვყავს მურუსიძე და როცა მართლმსაჯულების სისტემასთან არსებობს კითხვები, ასეთი კანონების მიღება არ შეიძლება, რადგან ფაქტია, რომ იქ სადაც მურუსიძე არ არის, სადავო საკითხები ირჩევა სამართლიანად და იქ, სადაც მურუსიძე ერევა, - ირჩევა პოლიტიკური პრეფერენციების მიხედვით.

- ბოლოს, როგორც სტრატეგიული კომუნიკაციების სპეციალისტს იმ საკომუნიკაციო ენაზეც გკითხავთ, რომლითაც საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენლები გაერო-ს, ევროკავშირისა თუ ამერიკის შეერთებეული შტატების წარმომადგენლებს მათ მიერ გაწეულ რეკომენდაციებსა თუ შენიშვნებზე პასუხობენ. მათი მხრიდან, რამდენად მისაღებია, საერთაშორისო თანამეგობრობას ისეთი ტონით ელაპარაკონ, როგორც აქ საკუთარ ოპოზიციას ელაპარაკებიან?

- ყოვლად დაუშვებელია, მსგავსი ენით ელაპარაკონ გაერო-ს წარმომადგენლობას, ევროკავშირის ან აშშ-ს ელჩს. სახელმწიფო პირების მხრიდან ეს აბსოლუტურად დაუშვებელი და მიუღებელია.

ჩემთვის გასაოცარია, რატომ აიშვეს ასე და ვინ და რატომ აძლევს მათ ამის გამბედაობას.

როგორც ჩანს, ფსონი რუსეთის გამარჯვებაზე აქვთ დადებული, სხვა ახსნა არ მაქვს.

 

 ირმა ბერიშვილი